#اختصاصی 💢آزادی و قانون در حکومت از نگاه شهید صدر‌ (ره) ✔️علامه شهید، آیت‌الله سید محمدباقر صدر، یکی از اندیشمندان بزرگ مسلمان است که تاریخ در گذر زمان، شمار اندکی از این چهره‌ها را به خود دیده است. «مغز متفکر اسلامی» تعبیری است که امام خمینی درباره این شهید مظلوم به کار برده‌اند و همین تعبیر، عظمت شخصیت وی را به تصویر می‌کشد. چهره‌های نواندیش و متفکری مانند شهید صدر همواره در طول حیات پربرکت خود نشان داده‌اند که اسلام و جامعه اسلامی از نظر محتوای نظری و عملی بسیار غنی است و این دریای معارف اسلامی است که باید بشریت را سیراب کند. از این رو، دومین نشست آشنایی با آرا و اندیشه‌های شهید سیدمحمدباقر صدر به همت انجمن علمی تحول در علوم انسانی، در سالن اجتماعات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. در این نشست، حجت‌الاسلام مجتبی الهی خراسانی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه مشهد و رئیس میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی، آرای شهید صدر را در موضوع «قلمرو آزادی و قانون در حکومت اسلامی» مورد بررسی قرار داد و عرصه‌های مختلفی از نظریات این اندیشمند کم‌نظیر را ارائه نمود. ✂️ برشی از متن 🔻 🔹منطقه‌ای که اجازه قانون‌گذاری داده می‌شود، منطقۀُ الفراغ نامیده می‌شود؛ یعنی فراغ از الزام. نه الزام وجوب دارد و نه حرمت و نه الزام به آزادی و هیچ‌کدام از این سه الزام در آن وجود ندارد و دولت‌ها می‌توانند در این منطقه قانون وضع کنند. 🔸هیچ لزومی ندارد که حتماً قانون را وقتی وضع بکنند که به حد اضطرار برسد. از اینجا مبنای شهید صدر با امام فرق می‌کند. 🔹نظر بعضی از فقها این است که وضع قانون فقط با عناوین ثانوی است. مثل اضطرار، خطر هلاکت انسان‌ها و امثالهم. 🔸مرحوم امام و برخی دیگر می‌گویند باید مصلحت عمده باشد مثلاً مصلحت عامۀ اجتماعی. این مصلحت عامۀ اجتماعی معمولاً به مقاصد اصلی شرع برمی‌گردد؛ یعنی به حفظ حرمت‌ها و حریم‌ها و حفظ نسل و ناموس و امثالهم. لذا برخی از فقها در استفتائات خود گفته‌اند کدام‌یک از قوانین را اگر بشکنیم حرام شرعی هم هست. گفته‌اند آن‌هایی که براساس یک مصلحت عمده وضع شده است؛ یعنی هر مقرراتی لازم‌الاجرا نیست. پس باید به مرز مصلحت عمده برسد. 🔹شهید صدر می‌گوید حتی نیاز به مصلحت عمده هم ندارد. اصلاً یک مصلحت تنظیمی و تسهیلی باشد. لذا ایشان عملاً اختیارات قانون‌گذاری را توسعه می‌دهد. لذا از منظر شهید صدر، قانون در بخش اول و دوم از باب الزام به عمل به شریعت الزامی است و در بخش دوم هم از باب اینکه حکومت برای وضع چنین قوانینی مشروعیت دارد و در همه این ابعاد اطاعت از قانون الزامی می‌شود. 🔸لذاست که از نگاه شهید صدر و امام و همه اینها برای قانون‌گذاری تفقه لازم است. چون باید بداند که در کدام مرزی قانون می‌گذارد. برای اجرای شریعت است یا برای رفع تزاحم بین احکام و یا برای منطقۀُ الفراغ است و اینها همه را باید بشناسد و بداند. @ijtihadnetwork 🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام 🆔 @jiiss_ir