🔻بخش دوم:
▪️ب). صحابه پیامبر(صلی الله علیه و آله)
روایات و گزارشهای معتبر تاریخی بیانگر این است که صحابه پیامبر(صلی الله علیه و آله) نیز از حدیث غدیر، امامت امیرالمؤمنین(علیه السلام) را دریافت کردهاند. در اینجا نمونههایی را یادآور میشویم:
1️⃣ گروهی از عرب در رحبة کوفه بر امیرالمؤمنین(علیه السلام) وارد شدند و بر او سلام کردند. امیرالمؤمنین(علیه السلام) پرسید: «شما چه کسانی هستید؟» گفتند: «ما موالیان تو هستیم.» امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: «چگونه شما موالیان من هستید، در حالی که شما گروهی از عربید (نه از عجم که در آن زمان رسم بود که افراد غیر عرب تحت ولایت و حمایت فرد یا قومی از عرب قرار می‌گرفتند).» آنان پاسخ دادند: «ما روز غدیر خم شنیدیم که پیامبر(صلی الله علیه و آله) در حالی که دست تو را گرفته بود می‌گفت: ای مردم! آیا من نسبت به شما از خودتان سزاوارتر نیستم؟ آنان گفتند: چرا ای رسول خدا، پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: خدا مولای من و من مولای مؤمنانم و علی مولای کسی است که من مولای او هستم، خدایا هر کس او را دوست دارد، دوست بدار و هر کس او را دشمن دارد، دشمن بدار.»
ریاح بن ثابت که راوی حدیث است می‌گوید: «آنان گروهی از انصار بودند و ابوایوب انصاری نیز در میان آنان بود.» (بحار الانوار، ج 37، ص 177؛ مسند احمد بن حنبل، ج 6، ص 583، حدیث 2351 و 2352؛ شرح نهج البلاغه ابن ابیالحدید، ج 3، ص 208، شرح خطبه 48؛ أسد الغابة، ج 1، ص 441، رقم 1038؛ الاصابة، ج 1، ص 304؛ الریاض النضرة، ج 3، ص 109؛ البدایة و النهایة، ج 5، ص 231، حوادث سال 10 هـ.ق و ج 7، ص 384، حوادث سال 40 هـ.ق؛ الغدیر، ج 1، ص 318 -386)
این سخن امیرالمؤمنین(علیه السلام) که از کجا شما موالیان من هستید در حالی که شما از قوم عربید؟ بیانگر این است که برداشت وی از مولی در سخن آنان، دوست و ناصر نبود، زیرا در ولایت دوستی و نصرت، فرقی میان عرب و عجم وجود ندارد، بلکه مقصود آنان از اینکه خود را موالی امیرالمؤمنین(علیه السلام) می‌دانستند، ولایت زعامت و سرپرستی بود، زیرا در آن زمان، فرد غیر عرب، خود را تحت ولایت و حمایت فرد یا قبیله‌ای از اعراب قرار می‌داد، معنایی که امروزه از آن به تابعیت سیاسی تعبیر می‌شود، و فردی که چنین ولایت یا تابعیتی را می‌پذیرد تحت ولایت و زعامت فرد یا قبیله یا نظامی سیاسی است، که ولایت و تابعیت آن را پذیرفته است. آنان با اینکه عرب بودند، چنین ولایتی را برای امیرالمؤمنین(علیه السلام) نسبت به خود قائل بودند و بر آن به ولایت در حدیث غدیر استدلال کردند. بنابراین، فهم آنان از ولایت در حدیث غدیر، ولایت رهبری و زعامت سیاسی بود که امیرالمؤمنین(علیه السلام) نیز آن را تأیید کرد.
2️⃣ پس از آنکه پیامبر(صلی الله علیه و آله) خطبه غدیر را ایراد کرد، حسّان بن ثابت که شاعر زبردستی بود از پیامبر(صلی الله علیه و آله) اجازه گرفت تا آن را به نظم آورد. پیامبر(صلی الله علیه و آله) به وی اجازه داد و او ابیاتی را سرود که دو بیت آن چنین است:
فقال له قم یا علیّ فإنّنی رضیتک من بعدی اماما و هادیا
فمن کنت مولاه فهذا ولیه فکونوا له اتباع صدق موالیاً
ترجمه: پیامبر به علی گفت بر پاخیز، زیرا من به امامت و هدایتگری تو پس از خود راضیام. پس هر که من مولای او هستم، این (علی) ولی اوست پس شما (ای مسلمانان) پیروان و موالیان صادق او باشید
حسّان بن ثابت که شاعر زبردست عرب و آشنا به دقایق کلمات عرب بود از ولایت در حدیث غدیر، امامت را فهمیده است و فهم او را رسول خدا(صلی الله علیه و آله) تأیید کرد، زیرا به او فرمود: «ای حسّان! تا وقتی که با زبانت ما را یاری می‌دهی، مورد تأیید روح القدس می‌باشی.» («یا حسّان لا تزال مؤیدا بروح القدس ما نصرتنا بلسانک.» بحار الانوار، ج 37، ص 150 و 166.)