بسم الله الرحمن الرحیم و صل الله علی محمد و آله الطاهرین جلسه ۱ انسان از چند حیث مورد بررسی قرار می گیرد: أ. شناختی یا ادراکی ب. گرایشی: که شامل احساسات، غرایض، عواطف و انفعالات می شود. اقسام ادراک انسان: الف. حواس: أ. ظاهری: باصره، سامعه، ذائقه، شامه، لامسه (بساوایی) ب. باطنی: أ. مشترک: انسان با این قوه، پنج حس ظاهری را یک جا درک می کند. ب. خیال: محل ذخیره صور محسوسه است. ت. واهمه: انسان با این قوه، معانی جزئیه ای که فاقد صورت محسوسه هستند را درک می کند. مانند: حب و بغض ث. حافظه: محل نگهداری ادراکات قوه واهمه است. ج. متصرفه: قوه ای است که انسان با آن به تجزیه و ترکیب صور و معانی جزئیه می پردازد. نکته: چنانچه قوه متصرفه در خدمت عقل باشد، آن را متفکره و چنانچه در خدمت قوه واهمه باشد، متخیله می نامند. نکته: بهمنیار: حیوانات دارای قوه متصرفه نمی باشد. توجه: در بین این قوایی که ذکر گردید، قوه خیال، حافظه و متصرفه، مدرکه نمی باشند، بلکه خادم و معین ادراک هستند. باء. عقل: انسان با کمک این قوه، استدلال می کند و صحیح را از فاسد تشخیص می دهد. تاء. قلب: که در عرفان برای آن لطائف سبعه ای قائل هستند. قلب مفاهیمی مانند: من، درد، خوشحالی و... را درک می کند؛ در این نوع از ادراک، به این خاطر که علم ما حضوری است، خطا راه ندارد. نکته: شیء تنها به مادیات گفته نمی شود بلکه امور معنوی نیز نوعی «شیء» هستند؛ چرا که «لاشیء» به معنای عدم است. دقت در واژگان: از «که منقش گردد در وی.... »ادراک را تعریف می کند. قوه ای: اشاره به قوای مدرکه مخصوص در ادراک معلومات حصولی است؛ لذا قلب که معلومات حضوری را می یابد خارج می شود. منقش: از این کلمه بر می آید که نفس، نقش را می پذیرد یعنی نفس نسبت به صورت علمیه انفعال و اثر پذیری دارد، نه اینکه خود نقشی بسازد. چنانچه: در صورتی که / به طوری که - قید است برای انتقاش چنانکه: اگر معقولات: آیا معقولات عطف بر محسوسات شده اند یا عطف بر صور محسوسات؟ جواب این است که معقولات عطف بر صور محسوسات شده اند نه فقط بر محسوسات، چراکه اگر بگوییم: معقولات عطف بر محسوسات شده اند، چنین برداشت می شود که معقولات دارای صور هستند و حال اینکه چنین نیست. صور به چند معناست: یکی به معنای صور محسوسات و دیگری به معنای مفهوم که معنای مفهوم علاوه بر صور محسوسات، معنا را نیز در بر می گیرد. نکته: آیا ادراک، انفعال است یا فعل؟ به دو دلیل، ادراک انفعال است: أ. از کلمه «منقَّش» چنین بر می آید. ب. حاشیه جرجانی بر شرح شمسیه، چنین مطلبی را می گویید. مقایسه قوه مدرکه انسان با آیینه: أ. در آیینه تنها صور محسوسات (آن هم تنها باصره) نقش می بندد، ولی در ذهن انسان، هم صور محسوسات و نیز معقولات نقش می بندد. ب. آیینه نسبت به انتقاش، اثری نمی پذیرد (منفعل نمی شود)، اما ذهن انسان از ادارکاتش، اثر پذیری (انفعال) دارد. ت. آیینه توانایی تجزیه و تحلیل نقش را ندارد، ولی ذهن انسان دارد. #جزوه #جلسه۱