✏️پیوست۲: انسداد پژوهشی !
🔅 از طرفی مطلق عمارت سازی های مجلل وبخصوص طلا کاری حرمها از سوی برخی روشنفکران و نویسندگان، "تشیع صفوی" و مقابل تشیع علوی خوانده می شود؛ از سوی دیگر در فضای مذهبی و حوزوی با طلاکاری حرمها معامله "ضروری مذهب "میشود و مستشکل مارک وهابی می خورد!
در حالیکه هردو افراط بوده و موجب انسداد پژوهش در عناصر مادی وصوری معماری اسلامی می شود.
نه فتوای جواز استفاده از طلا در تزیین سقف ودیوار(تزیین الحیطان والسقوف بالذهب)اگر با متد فقاهت شیعی انجام شده باشد، موجب خروج از تشیع علوی است؛ ونه مطلا سازی گنبد و دیوار ضروری مذهب تشیع است که منکر آن وهابی و... لقب گیرد.
🔅فقهاء از دیرزمان درباره برخی مواد در عمارت مشاهد بحث کرده اند مثل گچ کاری(تجصیص) ونقره وطلاکاری(تذهیب)
🔸روایات نهی از گچ کاری قبور را عمدتا حمل برکراهت کرده اند.
برخی مثل محقق ثانی مشاهد را بخاطر تعظیم شعائر وتحصیل مصالح دینی، استثناء شمرده اند(جامع المقاصد ج۱ص۴۵۰و هم ریاض المسائل ج۱ص۴۴٨و۴۴۹).
وبرخی دیگرمثل ملااحمدنراقی استثناء کراهت برای مشاهد معصومین را نپذیرفته اند چون بناء بدون آن هم میشود ودر آن تعظیم ومصلحت دینی قبول نکرده اند(مستند الشیعه ج۳ص۲۷۹و هم جواهرالکلام ج۴ص۳۴۰و۳۴۱).
🔸در استفاده از طلا در عمارت مشاهد با تذهیب سقف و دیوار نیز بین فقهاء اختلاف است.
ابن ادریس حلی از قدیمی ترین مخالفین وشیخ طوسی از قدمای موافق است.(در حالیکه آنروز هنوز چنین چیزی باب نشده بود).
-دلیل مخالفین: تعطیل مال و انفاق، شکستن قلوب فقراء و اسراف است.
-دلیل موافقین: فقدان نص بر حرمت واصل برائت و اباحه است بعلاوه که تعظیم شعائر و مایل شدن قلوب مردم به حرمها را غرضی عقلایی شمرده اند که با وجود آن عنوان اسراف صدق نمی کند.(جواهر الکلام فی ثوبه الجدید ج۳ص ۵۱٨).
🔹جالب اینکه از موافقین، یکی جناب محقق اردبیلی است که با حکومت صفویه میانه ندارد هیچ یک از مناصب حکومتی آنها را نپذیرفت و به مقدس اردبیلی ملقب شد؛ برخی آراء سیاسی محقق کرکی در خراج و جوایز سلطان را رد می کند اما در تذهیب دیوار وسقف حرمها فتوای جواز دارد.(مجمع الفائده ج۱ص۳۶۳و۳۶۴). البته تصریح دارد بفرض حرمت ،فرقی بین مشاهد و غیر آن نیست چون دلیل تعظیم و مایل کردن قلوب صلاحیت تخصیص دلیل منع-اگر باشد-را ندارد.(ر.ک:همان)
-از سوی دیگر فقیهی مثل ملامهدی نراقی(۱۲۰۹ق)پس از صفوی پیدا میشود که باز فتوای مخالفت با تذهیب دیوار وسقف مشاهد را با همان ادله سابق علم می کند(لوامع الاحکام ص۲۲۰).
⬅️ پس نه هرکه فتوای جواز داده هم عصر یا موافق صفویه ومتٲثر از آن بوده، ونه هرکه مخالفت کرده از تشیع علوی بیرون بوده است.
فضای علمی حوزه ها باید آزاد اندیشی در این قبیل مسائل که هم به مسائل اجتماعی- سیاسی زیادی ربط دارد وهم به معماری و هنر اسلامی ؛را تشویق کند نه اینکه بامارک ومهر وهابیت انسداد پژوهش را منجر شود.
فضای روشنفکری، عدالتخواهی و نقدگرائی نیز باید متدعلوم را پاس دارد واگر فتوایی بر اساس متد فقاهت بود حتی اگر با نتیجه موافق نباشد آنرا با هتاکی از تشیع اصیل نراند. راهی برای شناخت فروعات تشیع علوی جز فقاهت روشمند واصیل نیست که باید پاس داشته شود.
☑️ @m_ghanbarian