⭕️درس گفتارهای مجازی محرم ۹۹
«کوفه؛نهضت،نظام؛تاب آوری»
پرده سوم: اولین نهضتِ کوفه
🔸اولین نهضت کوفه شوریدن علیه عثمان است که بالاصاله کوفی است. علیه تبعیض اموی است. این تبعیض را به ترتیب: موالی و اهل ذمه، بعد قبایل عرب یمنی و... و تابعین، بعد انصار و بعد مهاجرین غیر قریشی و بعد غیر اموی ها؛ بیشتر درک می کردند چون خاستگاهش تبارگرائی اموی بود.
✅ تبارگرایی عثمان
عبدالرحمن عوف او را "عمید(تکیه گاه) بنی امیه" می خواند. فدک و کل خمس غنیمت آفریقا(500000دینار) را به یک دامادش(مروان) و خمس غنائم مصر(300000دینار) را به داماد دیگرش(برادر مروان) داد!
چراگاه های مدینه قرق و انحصار اسبها و شتران غنیمت بنی امیه بود!
شام که از اول دست پسران ابوسفیان بود(بعد از ابوعبیده جراح تا آخر معاویه حاکم بلا منازع بود)
دو ولایت بزرگ عراق هم، بصره دست پسر عمه اش عبدالله بن عامر بن کُریز وکوفه را به برادر مادری اش ولید بن عقبه داد.
پس از ولید، سعید بن عاص اموی رسما کل عراق را بوستان بنی امیه می خواند!
✅ آرایش جمعیتی جدید
در این زمان تقریبا نیم کوفه را موالی، اهل ذمه و کسبه ای که به کوفه مهاجرت کرده بودند تشکیل می داد. نسل جدیدی از متولدین از نظامیان عرب با زنان ایرانی در کوفه به جوانی رسیده بودند.
به گونه ای که برخی والیان کوفه(مثل مغیره) بخاطر کثرت جمعیت این جمعیت، زبان فارسی آموختند. مساجد: الموالی و الحمراء و... گویای رشد جمعیت اینان است. این مساله بنی امیه را نگران کرده بود که نکند روزی علیه اعراب شورش کنند لذا حتی معاویه نقشه ی به کشته دادن برخی را داشت که احنف بن قیس مانع شد. بعد سیاست کوچاندن اجباری تعقیب شد.
این نسل جدید مسلمانان در تحقیر و آزار بودند. پیاده نظام قرار داده شده و درپرداخت غنیمت و مستمری به آنهاهم مضایقه می شد.
ازدواج با زن عرب برایشان ممنوع و حاکم، طلاق اجباری می داد!
علم و ادب ممنوع نبود اما مشاغل و پست های سیاسی (مثل قضاوت و...) برایشان ممنوع بود!
با اموی گرایی عثمان این حس تبعیض به سایر قبایل عربِ غیر اموی هم منتقل شد و زمینه شورش گردید.
✅ کلید خوردن نهضت(آن 9نفر!)
اعتراضات با فسق حاکم 5ساله(ولید) شروع شد و در دوره سعید بن عاص ادامه یافت. او مروج تئوری تبعیض امویان بود که عراق را بوستان خودشان می خواندند.
اعتراضات در جلسات شبانه او شروع شد که حتی رئیس شرطه اش تا بیهوشی کتک خورد.
سعید 9نفر را به عثمان اسم داد که ریشه اعتراضاتند و آنها به شام تبعید شدند.
در کلیسای مریم سکونت داده شدند و معاویه به آنها سر میزد. با معاویه هم بحثشان شد طوری که او هم کتک خورد!
معاویه برای حفظ شام از عثمان خواست آنها را برگرداند. برگشت آنها حس پیروزی داشت و اعتراضات را در کوفه وسیع تر کرد. اینبار به حمص تبعید شدند وآنجا ماندند تا آزاد گذارده شدند هرجا می خواهند بروند.
کوفیان هم سعید را اخراج کردند .
مالک با 200 کوفی وحکیم با 100بصری و عبدالرحمان با 300مصری به مدینه آمدند و با همکاری معترضین مدینه 4ماه خانه عثمان را محاصره و بر او شوریدند که عثمان هم کشته شد.
بدین طریق اولین نهضت کوفه رقم خورد اما هزینه سنگینی مثل مقابله با سپاه شام نداشت. مدینه موافق آن بود و اقبال عمومی داشت.کوفه در نهضت اول تاب آورد.
☑️ @m_ghanbarian