💢 توحید و کرامت انسان در نهضت عاشورا چکیده جلسه چهارم سخنرانی حجت الاسلام قنبریان هیات اصحاب الحسین(ع) دانشگاه تهران/ دهه دوم محرم۱۴۰۲ ▫️ امتداد چهارم توحید-کرامت انسان: • عدالت اجتماعی امتداد توحید! از نکات بدیع و جالب در مکتب اصیل اسلام این است که عدالت در زندگی اجتماعی بشر، نه فقط خوب و واجب بلکه امتداد توحید -یعنی اصلی ترین شعار این مکتب- است. آیت الله خامنه ای در کتاب ارزشمند روح توحید نفی پرستش غیر خدا چنین استدلال می کند: - انحصار مالکیت در خدای متعال (شعبه ای از توحید) - مخلوق بودن همه انسانها (نفی پسرخدایی و نیمه خدایی) - درباره نعیم جهان، همه دارای حق برابرند! (ر.ک: ص۱۲) در کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن نیز مفصل بدین مطلب پرداخته اند که اقتضاء توحید در عرصه اجتماعی، عدالت و برعکس شرک تئوری جامعه طبقاتی و تبعیض است. اول نظام طبقاتی پدید آمد بعد توحید به شرک بدل شد و خدایگان مختلف ساخته شد تا فرعون ها خدا یا مخلوق خدایگان عالی تر کنند! • پیشرفت؛ امتداد کرامت انسان! عقل و خلاقیت از اختصاصات انسان و عنصر کرامت ذاتی اویند. در سوره اسراء آیه ۷۰ پیشرفت های مادی جزء کرامت انسان شمارش شده: وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ... و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم، و آنان را در خشكى و دريا [بر مركبها] برنشانديم، و از چيزهاى پاكيزه به ايشان روزى داديم... شهید بهشتی در اینباره می نویسد: "از لوازم کرامت انسان، حاکمیت ، قدرت تصرف و تسلط بر خشکی و دریاست" (شناخت در اسلام ص۱۷۹) ⬅️ پس آباد کردن زمین، تسخیر آن و پیشرفت و تولید ثروت و... فی ذاته بد نیست بلکه از لوازم کرامت انسان است. • دوگانه عدالت-پیشرفت! ایندو به تبع توحید و کرامت انسان، دوگانه ای هستند که مکاتب مختلفی را می سازد: - الگوی کمونیستی که پیشرفت را ملک دولت -نماینده ملت- می کند و بخاطر عدالت همه مردم را در یک صف واحد می گذارد! - الگوی کاپیتالیستی که پیشرفت را کارکرد سرمایه و برای فرد می داند. به سرمایه داری افراد و کوچکی دولت حکم می کند. عدالت را حاصل از آزادی در معاملات یا پر کردن خلاءها از طریق مالیات و... می شمارد. - مکتب اصیل اسلام اینجا هم بین هردو جمع می کند: #پیشرفتِ_مردم_پایه را موجب عدالت می داند! اگر منابع ثروت (اعتبارات بانکی، انفال و...) بشکل فرصت برابر برای همه قابل استفاده باشد و خیل میلیونی توده ها در تولید و پیشرفت دخیل شوند؛ هم پیشرفت اتفاق می افتد و هم عدالت تحقق می یابد. دیگر عدالت ، پینه دوزی نخواهد شد . این نظریه مهم در اصول قانون اساسی (از جمله اصل ۴۳) آورده شد. سیاستهایی هم در این راستا ابلاغ شد (بند ب سیاستهای اصل ۴۴). برای آن قانون اجرایی هم تصویب شد (قانون اجرایی سیاستهای اصل ۴۴). لکن در مقام تحقق عقب ماندگی زیاد است. • مواجهه نهضت حسینی - حکومت اموی توحید را نقض می کرد حتی رسما -بنابه گفته ابوریحان بیرونی در التحقیق فی ماللهند- از روم به هندوستان ترانزیت بت می کرد و موجب افزایش بت پرستی در هندوستان می شد! ⬅️ درآمد حکومت و افزایش ثروت داخلی را به قیمت گسترش شرک انجام می داد! - پیشرفت از طریق فتوحات و کسب غنائم و جزیه و خراج هم انجام می شد اما پیشرفتی بدون عدالت! معاویه پایه گذار #بیت_المال_اختصاصی بود(بدعت)! بدین معنا که اولین بار او خزانه کل و بیت المال را دو قسم کرد بیت المال مسلمین و بیت المال خود! صفوالمال و اموال برگزیده را برای خود و درباریان اختصاص می داد! - اباعبدالله (ع) در اینباره موضع گرفت. از جمله در سال۵۴ ق کاروانی از اموال تزیینی (عنبر و عطر و...) که از یمن به سمت شام در حرکت بود را به نفع محرومان مصادره کرد و به معاویه نوشت: "از حسین بن علی به معاویه بن ابی سفیان اما بعد کاروانی برما افتاد که اموال و پوشاک و عنبر و عطرهایی را برای تو می آوردتا آنها را درخزائن دمشق بسپاری و پس از خوردن خودت به فرزندان پدرت بخورانی! من به آن نیاز داشتم و آنرا تصرف کردم والسلام" (شرح ابن ابی الحدید ج۱۸ص۴۰۹) ⬅️ امام به اتکاء مقام ولایت خود چنین کرد نه راهزنی بود و نه رابین هود بازی! معاویه از آن بوی شورش برد و به امام نوشت:" اگر می گذاشتی که این کاروان به من برسد درباره سهم تو خست نمی ورزیدم...!" ⬅️ منطق مفسدان دقیقا همین است: بیا باهم بخوریم! اما امام راه مصلحان را در پی میگیرد که با این تبعیض ها و فسادها از اساس مبارزه کند! * تفصیل را در فایل صوتی بشنوید ☑️ @m_ghanbarian