✅ #نکته_اصولی ⏪ تذکری در باب #خطابات_عرفی_شارع 🔶 عرف سخیف، عرف فاخر و عرف تشریع 👤 آیت الله ملک زاده 🔶 هرچند شارع مقدس در بیان مطالب خود، طریقی اختراعی ندارد و از طریق عرفی استفاده می‌کند اما این به این معنا نیست که حالا که عرفی شد، به شدت کوچه بازاری و سخیف و سطح پایین سخن بگوید. زیرا خود مردم هم متفاوت سخن می‌گویند، بعضی خیلی مؤدب و منظم سخن می‌گویند و برخی سطح پایین‎تر حرف می‎زنند، بالاخره سطح فرهنگ و تحصیلات مردم با یکدیگر متفاوت است. از این مطلب این نکته‎ استفاده می‎شود که گاهی گفته می‎شود به نظر من می‎آید این مطلب عرفی نیست، یعنی چه عرفی نیست؟ یعنی عرف شلخته، بی‎دقت و سطح پایین به آن توجه ندارد، اما بخشی از این عرف که دقیق، خوب و فاخر صحبت می‌کنند، احیانا این نکات را رعایت می‌کنند. 🔶 این نکته شمشیر دو دَم است از این جهت که ما بر روی مسامحات عرفیه تاکید داشته و داریم، در اینجا نیز می‎گوییم ما عرفِ با ادبیات خوب و در سطح بالا را هم مبتنی بر مسامحات عرفیه می‌دانیم. به طور مثال در اصل وضع کلمات بر معانی، مسامحات زیادی وجود دارد، همچنین در شکل گیری برخی از ترکیبات و عبارات خاص مسامحه وجود دارد. اما اینکه چه سطحی از همین زبانی که مبتنی بر مسامحات است را برای سخن گفتن انتخاب کنیم، مختلف است و انسان هم می‎تواند سطح بالاتر سخن بگوید و هم سطح پایین‎تر؛ 🔶 عرض شد احیانا، همه سخنان شارع و حتی قرآن کریم نیز یکسان نیست. اگر کسی با نگاه ادبی به آیات قرآن کریم نگاه کند، به لحاظ ادبی و بلاغی، آیات قرآن در یک سطح نیستند. در برخی از آیات قرآن مانند «وَ قِيلَ يَا أَرْضُ ابْلَعِي مَاءَكِ وَ يَا سَمَاءُ أَقْلِعِي وَ غِيضَ الْمَاءُ وَ قُضِيَ الْأَمْرُ وَ اسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِيِّ وَ قِيلَ بُعْداً لِلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ» یا «قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ» نکات ادبی و بلاغی بسیاری به کار رفته، اما ممکن است بعضی از آیات قرآن به لحاظ بلاغی در این سطح نباشند. 🔶 البته همانگونه که تأکید هم شد، این نکته، نکتۀ بسیار دقیقی است و توجه به این مطلب کار ساده‎ای نیست و تشخیص مصادیق آن آسان نمی‎باشد. اما گاهی، اموری که به نظرمان عرفی نمی‎آید، از این جهت است که ما یک عرف سطح پایین را در نظر گرفتیم و اگر عرف سطح بالاتری را در نظر بگیریم، عرفی خواهد شد. به طور مثال عرف قانونی و تشریعی، یک نوع عرف خاصی است با ویژگی‎های خاص خود، لذا اگر شارع مقدس عبارتی را در فضای تشریع، تقنین و قانوگذاری می‎گوید، دقتهایی دارد که اگر بخواهد حرفی معمولی بزند آن دقتها را ندارد. 🔶 گاهی شخص می‌گوید جمله شرطیه مفهوم ندارد، لحاظ بشود که در چه فضای عرفی به نظر شما مفهوم ندارد، بله گاهی اوقات صحبتهای معمولی افراد با یکدیگر است، درست می‌گویید انسانها حرف بی دقت زیاد می‎زنند و حتی ممکن است «انما» هم بگویند ولی حصری در کار نباشد، و بگوید منظورم این هم نبود، یعنی مسامحه زیادی دارد ولی اگر ما این را در فضای قانون، تقنین و تشریع بردیم آنجا یک مقداری دقیق‎تر می‌شود. باز هم عرف است و مبتنی بر مسامحات، اما اینجا مسامحاتش کمتر می‌شود و ضوابطی پیدا می‌کند، به بیان دیگر خود فضای تقنین و تشریع مانند قرینه‎ای می‎ماند که این قرینۀ عامه سبب می‌شود ما سطح دقتمان را در فهم عبارات بالاتر ببریم. 🔶 دقت کنید که از آنجا که ما تأکید زیادی داشته‎ایم که بحثهای اصولی باید عرفی باشد و از عرف خارج نشویم و جای بسیاری از بحثهای عقلی در مباحث الفاظ اصول نیست، در عین اینکه ما کماکان از مبنای خود عقب نشینی نمی‌کنیم، اما این واقعیت را هم نباید نادیده گرفت. 🗓 زمان: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ 🕌 مکان: مدرسۀ آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی، مدرس ۱۱۳ 💥 برگرفته از سال دوم از دوره سوم تدریس خارج اصول http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9