1️⃣ توقّع ما در درجۀ اوّل از مرحوم نجاشی و بعد هم از مثل آقای خویی این است که اگر می خواستند بشناسند که این از خانوادۀ میثم است، خب شجرهنامهاش را نگاه میکردند، میدیدند در خاندان میثم تمّار مثلاً «محمّد بن حسن بن زیاد» اصلاً وجود دارد یا وجود ندارد؛ یعنی: قبل از اینکه به بحث رجالیاش برسیم اوّل وجود خارجیاش را پیدا کنیم.
2️⃣ کراراً و مراراً عرض کردم: اگر خللی را در جایی ملتفت شدیم لازم نیست منشاش عدم وثاقت باشد و این [تصوّر] اشتباه است. مرحوم نجاشی راجع به کتاب «محاسن» نوشته: «زید فیه» (وقد زيد في «المحاسن» ونقص [فهرست أسماء مصنّفي الشيعة (رجال النجاشيّ)، ص 76، ضمن ش 182])، بالفعل هم همین طور است، نسخ «محاسن» مختلف بوده. اگر اختلاف نسخ منشاش این باشد که روات با هم اختلاف کردهاند (یکی نقل کرده و یکی نقل نکرده)، این یک حساب است. اگر اختلاف نسخ منشاش خود مولّف باشد، مشکلی ندارد و نباید دنبال وثاقت حساب کرد. ممکن است خود ابنقولویه رحمه الله اجازه ای را به ابنهدیه داده و بعد خودش آن اجازه را تصحیح کرده باشد (به مشایخ بغداد ـ مثل مفید و ابنغضائری پدر ـ که اجازه داده، مقداریش را حذف کرده. به نظر خودش درست نبوده و حذف کرده). خب، این ربطی به وثاقت ابنهدیه ندارد؛ یعنی: مشکل کار این است که اینها بحث را تماماً در جهت رجالی گرفتهاند.
( حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی الموسوی حفظه الله ، خارج اصول فقه ، 25/ 8/ 1401 )
@doroos_erfanian