⭕ از شانگهای و بریکس تا کنفرانس تهران
🔹این روزها وقتی قدرت و تاثیرگذاری های بین المللی جمهوری اسلامی ایران را از ماجرای جنگ جهانی سوم در سوریه و جنگ جهانی چهارم در اوکراین تا پیوستن به سازمان شانگهای و بریکس را می بینم، وقتی دیدار های عزت مندانه رئیس جمهور با مقامات عالی کشورهای مختلف دنیا و سخنان مقتدرانه اش در مجامع گوناگون جهانی را به نظاره می نشینم؛ ناخودآگاه به یاد کنفرانس تهران می افتم. کنفرانسی که در دوران خفت بار دیپلماسی التماسی پهلوی دوم و جوانی شخص محمد رضا پهلوی برگزار شد.
🔹کنفرانس تهران در ششم آذر سال ۱۳۲۲ و در اواخر جنگ جهانی دوم، بدون اطلاع مقامات ایرانی در سفارت شوروی و با حضور استالین، چرچیل و روزولت در تهران برگزار شد. در این سالها متفقین ایران را اشغال کرده بودند و سرنوشت ایران کاملا به دست این قدرتها بود.
🔹 با وجود آنکه واشنگتن و لندن، پیشنهاد مسکو را برای تشکیل اجلاس رهبران آمریکا، انگلیس و شوروی در تهران پذیرفته بودند ولی به هیچ وجه دولت ایران را در جریان تصمیم خود برای تشکیل کنفرانس در تهران قرار ندادند و حتی از مذاکرات خود در کنفرانس نیز خبری به مسوولان ایرانی داده نشد. تنها در روز ورود رهبران متفقین، علی سهیلی نخستوزیر وقت ایران در جریان سفر این سه قرار داده شد.
🔹محمدرضا پهلوی درباره قدرت انگلیس و روسیه در این سالها در کتاب خود یعنی کتاب پاسخ به تاریخ مینویسد: «در زمان جنگ، انتخابات ایران به این صورت انجام میگرفت که مثلا صبح مستشار سفارت انگلیس با لیستی حاوی ۸۰ نامزد نمایندگی مجلس به دیدار نخست وزیر میرفت و بعد از ظهر همان روز کاردار سفارت شوروی نام ۱۲ نفر از نمایندگان مورد نظر خود را به نخست وزیر میداد.»
🔹در کنفرانس تهران تنها استالین به دیدار محمدرضا شاه رفت و شاه مجبور شد برای دیدار با روزولت و چرچیل- برخلاف رسوم دیپلماتیک- به سفارت روسیه برود. در جریان کنفرانس، چرچیل و روزولت حاضر نشدند به دیدار شاه بروند و با وی تنها در محل سفارت دیدار کردند. دیدار استالین با شاه در کاخ مرمر نیز با تلاش و خواهش یکی از اطرافیان شاه به نام احمدعلی سپهر (مورخالدوله) از مسوولان سفارت شوروی صورت گرفت.
🔹 محمد رضا آن روزهای تلخ و خفت بار را اینگونه روایت می کند: «کنفرانس تهران مرا با دو غول دیگر تاریخ معاصر، یعنی استالین و روزولت روبرو ساخت. سومی یعنی چرچیل را قبلاً دیده بودم. مایلم به این نکته اشاره کنم که از سه شرکت کننده در کنفرانس، استالین تنها کسی بود که به دیدار من آمد و تشریفات مربوط به رئیس دولت میزبان را رعایت نمود. ولی برای ملاقات با آقای روزولت و آقای چرچیل، من ناچار به سفارت روس رفتم.»
🔹امروز اما جمهوری اسلامی در دوران اوج اقتدار سیاسی و بین المللی است. امروز ایران اسلامی محترم و موثر است. معادلات و منازعات منطقه ای بدون نظر، حضور و همراهی او حل و فصل نمی شود. امروز قطب های قدرت جهانی و منطقه ای خواهان روابط گسترده، راهبردی و همه جانبه با جمهوری اسلامی هستند و تک به تک خواستار برنامه دیدار با رئیس جمهور ایران و سفر به جمهوری اسلامی و انعقاد سندهای راهبردی هستند. این اقتدار شکل نمی گرفت مگر در سایه گفتمان عزت، استقلال و مقاومت فعال و نه ذلت، وابستگی و انفعال و دریوزگی سیاسی.
#علی_ریاحی_پور
@marghoomat