⬛️چند مسئله:
◼️یک. نسبت میان نظام عِلّی-معلولی مادی و نظام عِلّی-معلولی مجرد و رابطه میان این دو؛ هم عرض یکدیگر یا یکی در طول دیگری؟
◾️جایگاه بحث از این مسئله: فلسفه فقه السنن
✔️نظر مختار بر اساس ادله متعدد: تأثیرگذاری مستقیم علل مجرد روی معلول های مادی
✔️ثمره مسئله: با پذیرش تأثیرگذاری مستقیم علل مجرد، قوانین علمی در علوم انسانی به دو بخش قوانین مادی و قوانین مجرد تقسیم شده و تحلیل های حوزه علوم انسانی متفاوت می شود.
◼️دو. چگونگی کشف سنن الهی
1️⃣بهره مندی از عقل و تجربه؛ در برخی موارد مورد توصیه قرآن کریم هم قرار گرفته است: قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي اَلْأَرْضِ ﴿آل عمران، 137﴾
2️⃣بهره مندی از ادله نقلی و آیات و روایات
◀️نکته مهم: این ادله بر خلاف تصور اولیه، حاکی از تعداد محدودی سنت کلی نبوده و دامنه وسیعی از سنن را شامل می شوند.
🔰اصول فقه السنن:
در نسبت با اصول فقه الاحکام، به اقتضای تفاوت در موضوع، مسائل متفاوتی را دربر خواهد گرفت
✳️به عنوان نمونه، به جای بحث از هیئات امر و نهی که از راههای شناخت احکام الزامی بود، از مواد و هیئات حاکی از سنت بحث می کند؛ مانند:
1️⃣لفظ سنت
2️⃣ماده کتابت: كَتَبَ عَلىٰ نَفْسِهِ اَلرَّحْمَةَ ﴿الأنعام، 12﴾ / كَتَبَ اَللّٰهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِي ﴿المجادلة، 21﴾
3️⃣استناد فعل مضارع به خداوند: وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى اَلَّذِينَ اُسْتُضْعِفُوا فِي اَلْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ اَلْوٰارِثِينَ ﴿القصص، 5﴾
4️⃣قضایای شرطیه ای که مورد استثنا واقع نشده اند
5️⃣لفظ کلمة الله: وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلىٰ مٰا كُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتّٰى أَتٰاهُمْ نَصْرُنٰا وَ لاٰ مُبَدِّلَ لِكَلِمٰاتِ اَللّٰهِ ﴿الأنعام، 34﴾ / وَ لَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنٰا لِعِبٰادِنَا اَلْمُرْسَلِينَ ﴿الصافات، 171﴾
6️⃣الفاظ مِثل و مَثَل
7️⃣تعبیر «ما کان» و «لم یکن»
8️⃣تعبیر علینا: ثُمَّ نُنَجِّي رُسُلَنٰا وَ اَلَّذِينَ آمَنُوا كَذٰلِكَ حَقًّا عَلَيْنٰا نُنْجِ اَلْمُؤْمِنِينَ ﴿يونس، 103﴾
و ...
✳️بخش دیگری از اصول فقه السنن را بایستی به تعارضات بدوی میان سنن و راهکارهای حل اختلاف میان آنها اختصاص داد
🔰نقطه آغاز پژوهش و تدوین فقه السنن:
✅مطالعه و بررسی ادله نقلی یعنی آیات و روایات
❌ناصحیح بودن شروع از مباحث انتزاعی بدون توجه به ادله نقلی
❇️کلام آخر: طبق آنچه بیان شد، روشن می شود که اگر به بحث فقه السنن پرداخته نشود، محصول علوم انسانی ما با نقصانی جدی مواجه شده و تفاوت چندانی با علوم انسانی غیر دینی نخواهد داشت
🏠@markaztf
#مرکزتفقه‌علوم‌اسلامی‌والگوهای‌حکمرانی