🏝«ماجرای جمله خدا علی را نیامرزد!»
◾️زنی مراجعه کرد به معاویه و با او بر سر موضوعی بحث و جدل کرد. معاویه از این گستاخی و جسارت زن در گفتگوی بی محابایش ناراحت شد و به او گفت «خدا علی را نیامرزد» که او این رسم را فراگیر کرد. منظور او چه بود؟ رسم هم‌ترازی حاکم و شهروند، پارادایم نقد پذیری حاکمان، آیین اعتراض بدون لکنت به حاکم و رسم بدهکاری حاکم و طلبکاری شهروند.
🔳این روایت را در یک سخنرانی شنیدم و به فکر فرو رفتم. آیا علی(ع) فقط همین هنجارشکنی را انجام داد؟ جواب این است: هنجار شکنی‌های او بیش از اینهاست! به ۶ نمونه دیگر اشاره می شود؛
1⃣ امروزه می‌شنویم که مدیران ارشد کشورها شامل نخست‌وزیران و روسای جمهور، به خاطر تخلفات مالی در زمان مسوولیت یا بعد از آن محاکمه می‌شوند و این را نشانه آزادی و عدالت میدانیم. ایشان به دادگاه فراخوانده شد.
از طرف یک جایگاه والا؟ نه! بلکه به شکایت یک فرد عادی.
یک رییس قبیله؟ نه یک شهروند معمولی!
یک مسلمان؟ نه یک اقلیت!
و جالب اینجاست که محکوم شد و جالب تر اینکه پذیرفت! باید اعتراف کنیم همین که او توسط یک شهروند معمولی اقلیت غیرمسلمان به دادگاه فراخوانده می‌شود و در دادگاه حاضر می‌شود برایمان قابل هضم نیست. چه برسد به محکوم شدنش!
2⃣خود را بدهکار مردم می‌دانست نه طلبکار. حتما شنیده‌اید در خانه زنی که همسرش را در یکی از جنگ‌ها از دست داده بود به صورت ناشناس رفته بود و برایشان نان می‌پخت و با بچه‌ها بازی می‌کرد و آن زن هم پیاپی علی را نفرین می‌کرد. و در انتها متوجه شد که او همان علی است و حاکم سرزمین‌های پهناور. علی خاضعانه گفت: شما ببخشید که تا کنون مشکلات شما را حل نکرده بودم، از درگاه خدا بخواهید که على را ببخشد.
3⃣ به گواهی تاریخ، مخالفین او در مسجد علیه او و رو در روی او سخن می‌گفتند و چند ساعت بعد برای گرفتن حق خود از بیت‌المال می‌آمدند. هنوز هم باور کردنش سخت است.
4⃣ زمانی که در جنگ‌های عرب، مثله کردن (بریدن گوش یا بینی و اعضا) امری رایج بود، او دستور نظامی شدید می‌داد (و نه اینکه صرفا توصیه اخلاقی نرم کند) که کشتگان را مثله نکنید، فراریان را تعقیب نکنید و مجروحان را نکشید و…
5⃣اگر امروز در گوگل جستجو کنید تصویری از حضرت علی می‌‌آید که او را فردی جدی و مقتدر در کنار شیر و شمشیر (ذوالفقار) نشان می دهد. این تصویر سال‌هاست در ذهن ما نقش بسته چه بخواهیم چه نخواهیم.
اما به ما نگفتند که در یکی از جنگ‌ها، ۱۲ هزار نفر از متعصب‌ترین افراد اعلام جنگ کردند. صبورانه با آن‌ها گفت‌وگو کرد و آن قدر مدارا و نرمش و تعامل کرد که ۱۲ هزار نفر به ۴ هزار نفر رسید و سپس به ۱۵۰۰ نفر.
هنر استراتژیست‌های جنگی آن است که در جنگ با کمترین خونریزی فاتح شوند و علی اینگونه بود. منتهی برای ما ذوالفقار علی بیش از گفتگوی علی تبلیغ و ترویج شده است. زمانی که او برای گفتگو، تعامل، مکاتبه، محاجه، توافق، مذاکره گذاشت بسیار بسیار بیشتر از جنگ بوده است.
6⃣ او با زندانیان مانند یک انسان برخورد کرد. گفته می‌شود تا قبل از او زندانیان در چاه‌های عمیق و به شیوه‌ای غیرانسانی نگهداری می‌شدند. او برای اولین بار برای زندانیان، فضای مناسبی برای طی کردن دوران محکومیت فراهم کرد و برای حقوق زندانیان مانند یک انسان، ارزش قائل شد.
◾️هنجارشکنی‌های او بسیار بیشتر از اینهاست.
@mashhad_motahari