☘ تبلیغ متمرکز، تبلیغ منتشر
تبلیغ دین مهمترین وظیفه حوزههای علمیه است. همه ساله هزاران تن از طلاب حوزههای علمیه در ایام و مناسبتهای خاص مانند دهه اول محرم، دهه آخر صفر، و ماه مبارک رمضان برای بیان معارف دینی به اقصا نقاط شهرها، روستاها، نهادها، ادارات و مراکز مختلف اعزام میشوند و پیام مکتب اهل بیت را به گوش توده مردم میرسانند.
نوع طلبهها معمولا برای انتخاب محل تبلیغ خود اصراری ندارند و کار تعیین محل را به خدا واگذار میکنند. بدین ترتیب دست مراکز اعزام را برای این موضوع باز میگذارند. این وضعیت باعث شده تا یک طلبه در هر سال به مراکز و استانهای مختلف اعزام شود و با مقتضیات محیطهای مختلف آشنا گردد و تجربیات اجتماعی فراوانی به دست آورد.
میتوان این شیوه تبلیغ را تبلیغ منتشر نام نهاد. شیوه مقابل تبلیغ منتشر تبلیغ متمرکز است که در آن یک روحانی در یک مرکز تبلیغی متمرکز میگردد و به صورت مستمر با آنجا ارتباط دارد. مقایسه مزایا و کاستیهای این دو شیوه مفید است.
⏺ آشنایی متقابل ـ قدرت تأثیرگذاری
در شیوه متمرکز بر اثر حضور مستمر روحانی در یک منطقه آشنایی متقابل حاصل میشود. یعنی هم روحانی با شرایط و ظرفیتهای محل آشنا میشود و هم اهل محل کاملا با روحانی آشنا میشوند و به او اعتماد میکنند بدین ترتیب امکان استفاده دوسویه فراوان حاصل میشود. مثلا روحانی شخصیتهای نافذ و تأثیرگذار را میشناسد و میتواند از توان و استعداد آنها در کار خود بهره گیرد. شخصیتهای مشکلداری را هم که باید نسبت به آنها تحفظ داشته باشد یا برای آنها بیشتر سرمایهگذاری کند میشناسد. با فضاهای محیط کاملا آشنا میشود. از نقاط امتیاز و نقاط آسیب در آن منطقه آگاه میشود و به خوبی میتواند برای حضور خود ناظر به فرصتها و تهدیدها برنامهریزی کند این که بر چه مطالبی تأکید ورزد و با چه جریانهایی دست دهد و با چه مسائلی مقابله کند و ...
اهل منطقه هم با روحانی و توانمندیهای او آشنا میشوند و نیروی او معطل نمیماند. مثلا اگر روحانی در خطابه و سخنرانی قوی است یا اگر در مدیریت فعالیتهای فرهنگی خلاقیت دارد و یا اگر در ارتباط با جوانان، نخبه و ممتاز است در همان زمینه از توان و مهارت او استفاده بهینه میشود و در جهات دیگر انتظار بیمورد از او نمیرود. یعنی سخن او کاملا مفهوم است و انتقال برخی از مسائل تنها با یک عبارت صورت میپذیرد و اشتراک ذهنی و مفهومی خاص و ادبیات مشترکی میان او و مخاطبش پدید آمده که کار ارتباط را بسیار روان و سهل میکند.
اما در شیوه تبلیغ منتشر معمولا نه روحانی شناخت موثری از مخاطب خود دارد و نه مخاطب از روحانی شناخت قابل توجهی دارد. لذا اولا ارتباط به خوبی برقرار نمیشود. ثانیا کلام او تأثیر لازم را ندارد.
البته گاهی اطلاع مخاطب از گذشته روحانی خصوصا ویژگیهای دوران کودکی او اثر معکوس دارد. همچنین وقتی مخاطب به شدت با روحانی صمیمی است و تعارفات را کنار گذاشته و به قول خودمانی با او راحت شده است حرمت او را نگاه نمیدارد، استفاده لازم را از او نمیبرد و قدر او را نمیشناسد. گاهی نفس این تازه بودن تأثیر کلام را بیشتر میکند. وقتی که شخص تکراری شده سخنانش عادی تلقی میشود. اما وقتی که چهره جدیدی است از باب تنوع جویی و لکل جدید لذه گاهی بیشتر تأثیر میگذارد؛ همان گونه که پدر و مادر در محیط خانواده نفوذ کلام کمتری بر فرزندان خود دارند و گاهی نصیحت پدرانه از زبان یک غریبه بیشتر در فرزند اثر میگذارد تا زبان مستقیم خود پدر.
⏺ اعتماد متقابل
در شیوه متمرکز اعتماد متقابل پدید میآید. یعنی از یک سو مردم به روحانی اعتماد مییابند و برای سخن او ارج ویژه قائل میشوند و از یک سو روحانی میتواند به برخی از اهالی اعتماد ویژه کند و برخی از کارها را به آنها واگذار کند. گاهی به جهت این اعتماد متقابل پیشبرد کارها بسیار روان میشود. حضور مستمر یک روحانی در یک منطقه اعتمادی پدید میآورد که جلوی بسیاری از بدگمانیها و انگیزهخوانیهای بیجا را میگیرد.
البته این شیوه همان طور که موجب اعتماد متقابل میشود ممکن است برخی از غفلتها و اشتباهاتی که از روحانی سر زده باعث شود که اعتماد افراد به او کم شده یا حرمت او در نظر کسانی شکسته باشد و فعالیتهای بعدی او تحت الشعاع قرار گیرد.
https://eitaa.com/mohammad_nooori