: واژه‌ای عربی و در لغت به معنی «دو دو» و مربوط به کلمه‌ی مَثنی، با تلفظ (مَثنا) است. این نام‌گذاری به این دلیل است که هر بیت از مثنوی، دو قافیه‌ی مستقل دارد و متفاوت از بیت بعد است. مثنوی، با توجه به اینکه محدودیت سایر قالب‌ها را از نظر قافیه ندارد، می‌تواند تعداد بیت‌های بلندتری داشته باشد. مثنوی حداقل دو بیت دارد و حداکثری برای آن وجود ندارد. موضوع مثنوی : : شاهنامه فردوسی اسکندرنامه نظامی : بوستان سعدی : خسرو شیرین نظامی ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی : مثنوی معنوی مولانا منطق الطیر عطار نیشابوری نمونه‌ای از مثنوی، مولانا : (نی‌نامه) بشنو از نی چون شکایت می‌کند از جدایی‌ها حکایت می‌کند از نیستان تا مرا ببریده‌اند در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند سینه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگویم شرح درد اشتیاق هر کسی کو دور ماند از اصل خویش باز جوید روزگار وصل خویش من به هر جمعیتی نالان شدم جفت بدحالان و خوش‌حالان شدم هرکسی از ظنّ خود شد یار من از درون من نجست اسرار من سر من از ناله‌ی من دور نیست لیک چشم و گوش را آن نور نیست تن ز جان و جان ز تن مستور نیست لیک کس را دیدِ جان دستور نیست آتش است این بانگ نای و ، نیست باد هر که این آتش ندارد نیست باد آتش عشق است کاندر نی فتاد جوشش عشق است کاندر می فتاد نی حریف هرکه از یاری برید پرده‌هایش پرده‌های ما درید همچو نی زهری و تریاقی کی دید؟ همچو نی دمساز و مشتاقی کی دید؟ نی حدیث راه پر خون می‌کند قصه‌های عشق مجنون می‌کند مَحرم این هوش جز بیهوش نیست مر زبان را مشتری جز گوش نیست در غم ما روزها بیگاه شد روزها با سوزها همراه شد روزها گر رفت گو رو باک نیست تو بمان ای آنکه چون تو پاک نیست هر که جز ماهی ز آبش سیر شد هرکه بی روزی‌ست روزش دیر شد در نیابد حال پخته هیچ خام پس سخن کوتاه باید والسلام «مولانا» آموزش عروض و قافیه سید محمدرضا شمس (ساقی)