🔻 بررسي مصادر انما الاعمال بالنيات (٢) در يادداشت قبل گفته شد كه روايت ( انما الاعمال بالنيات) در مجامع روايي اهل سنت منحصرا توسط عمربن الخطاب نقل شده است. 🔸 با اين همه اما این روايت با اندکـی تفاوت، در برخي از منــابع روایـی و بعضا فقهي شیعه نيز وارد شده است که همه آنها يا مرفوعه و فاقد سند هستند و يا بدليل ارسال در سند از ضعف سندي رنج مي برند. ⭕️ تنها در يك مورد و آن هم توسط شيخ طوسي در امالي ، ایــن روايت به صورت مسند ذكر شده أست كه آن هم به دليل وجود راويان مجهول يا غير ثقه در سند آن ، از حيث سند ضعيف است. عبارت امالي طوسي چنين است: أخبرنا جماعة عن أبی المفضّل، قال حدّثنی أحمــدبن إسحـاق بـن العباس أبوالقــاسم الموسوی بدبیل، قال أخبرنی أبی إسحاق بن العباس، قال حدّثنی إسماعیل بن محمـد بن إسحاق بن جعفربن محمـد، قــال حدّثنی علی بن جعفــر بن محمـد و علی بن موسی بن جعفر، هذا عن أخیه و هذا عن أبیه موسی بن جعفر، عن جعفربن محمد، عن أبیه، عن جدّه علی بن الحسیــن، عـن أبیه الحسیــن، عـن أبیه علی بن أبـی طـالـب (علیهم السلام ) : أن رسول الله ( صلی الله علیه وآله ) أغزی علیا (علیه السلام) فی سرّیة و أمر المسلمین أن ینتدبوا معه فی سرّیته. فقال رجل من الأنصار لأخ له: إغز بنــا فی سرّیة علیّ، لعلّنــا نصیب خادمــا أو دابّة أو شیئا نتبلغ به. فبلغ النبی ( صلی الله علیه و آله ) قوله. فقــال : إنّمــا الأعمال بالنیّات و لکلّ امریء ما نوی. فمن غزا إبتغـــاء ما عند الله عزّوجلّ فقد وقــع أجره علی الله عزّوجلّ و من غزا یرید الدنیا أو نوی عقالا لم یکن له إلّا ما نوی. رسول خدا (ص) أمیرالمؤمنین علی (ع) را مـأمور فرماندهی جنگی نمودند و به مسلمین أمر کردند که علی (ع) را در این جهـاد اجـابت کنند. در ایـن میـــان شخصی از انصار به برادر دینی خود گفت: با ما به جنگ بیا، شاید که به خادم یا چهارپا و یا چیزی از مـال دنیا دست یابیم! هنگامـی که این سخن به گوش پیامبر ( ص) رسید، فرمودند: منحصـراً أعمال به نیّات آن است و برای هر شخص آن چیزی است که قصد نـموده است. پـس کسی که جهاد کند برای به دست آوردن آن چه نزد خداوند عزوجلّ است به درستــی که پاداش او بــر عهده ی خداوند است و کسی که جهادش به قصد دست یـابی به مـال و دارائـی دنیا و یا چهــارپا یی باشد پاداشی ندارد جز همان که قصد نموده است. 📌 همانگونه كه ملاحظه مي فرماييد در اين سند وثاقت سه نفر از راويان محل اشكال است ١- ابــوالمفضل شیبـانی، كه نجــاشی و شيخ طوسي در الفهرست وي را تضعيف كرده و در مــورد او گفته اند: کــان فی اوّل أمره ثبتا ثم خلط … ٢- أحمـدبن إسحـاق ٣- إسحـاق بن العبـاس كه از اين دو نفر در کتب رجالی نامي برده نشده و مجهول الحال هستند. از اين رو سند روايت ( انما الاعمال بالنيات ) در امالي شيخ طوسي ضعيف و غير قابل استناد خواهد بود. در ساير منابع شيعي نيز يا اين روايت را از امالي نقل كرده اند و يا كلا بدون ذكر سند نقل شده است. 🔹 با اين حال اما بسیــاری از فقها در ابواب مختلفــی از کتب فقهی بدون تعرض به ضعف سند ، به این روايت استناد كرده اند! كه ممكن أست علت آن وجود روايات ديگري در تــأیید مضمــون ( انما الاعمال بالنيات ) باشد كه آنها را قرينه اي بر صدور روايت فوق از پيامبر(ص) گرفته باشند! مانند صحیحه أبی حمزه ثمالی از امام سجاد (ع) که فرمودند: لا عمل إلا بنیّة. ( كافي ج ٨ ص ٢٣٤ روايت ٣١٢) و روایت أبی عروة از امام صادق (ع) که فرمودنــد: إنّ الله یحشـر الناس علی نیاتهم یوم القیامة. ( كافي ج ٥ ص ٢٠ روايت ١) و نظائر اينها که با توجه به مجموع آیــات و روایات ديگر كه ملاك و معيار ثواب و عقاب را نيت مي داند به اين نتيجه رسيده اند كه ( انما الاعمال بالنيات ) نيز ممكن أست از پيامبر(ص) صادر شده باشد! 📚 رجوع كنيد به : ١- دعائم الاسلام ج ١ ص ٤ و ص ١٥٦ ٢- مصباح الشریعه ص ٥٣ ٣- المسائل الصاغانیّه نوشته شیخ مفید ص ١١٨ و ص ١٢٧ ٤- المسائل الناصریات نوشته سید مرتضی ص ١١٠ ٥- تهذیب الاحکام ج ١ ص ٨٣ باب ٤ روايت ٦٧ شماره ٢١٨ و همچنين تهذيب ج ٤ ص ١٨٦ باب ٤٤ روايت ١ و ٢ شماره هاي ٥١٨ و ٥١٩. ٦- وسايل الشيعة انتشارات نصايح ج ١٨ جزء اول صوم ص ٢٣ باب ٢ از ابواب وجوب الصوم و نيته روايت ١١ و ١٢. ٧- الامالي للطوسي ص ٦١٨ مجلس ٢٩ روايت ١٠ شماره ١٢٧٤ نقل مطالب تنها با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. ‏http://eitaa.com/nokaterjalie