🔸 پیرامون روایت الحسن و الحسین امامان قاما او قعدا (۱) امام حسن و امام حسین(ع) هر دو معصوم، و قول و فعل و تقریرشان حجت است. با این همه اما از گذشته هاي دور هميشه اين سوال مطرح بوده كه چرا امام حسن(ع) با معاویه صلح کردند در حالی که امام حسین(ع) در برابر یزید ایستادند و به شهادت رسیدند؟ صرف نظر از تحلیل‌های تاریخی اما به عقیده شیعه قیام حسین(ع) با قعود حسن(ع) هر دو قابل پذیرشند چرا که فعل معصوم(ع) حجت بوده و فوق چون و چرا است. و شاید همین اعتقاد شیعه در سده های بعدی موجب پدید آمدن روایت ( الحسن و الحسین امامان قاما او قعدا ) شده باشد. 📌 اما در هر حال سوال جدی پيرامون این روایت آن است که آیا این روایت پیشینی است یا پسینی؟ پیشینی يعني اينکه پیامبر(ص) شخصاً به عنوان پیش گویی، خود این بیان را فرموده باشد و پسینی به این معنا که علاقمندان به امامین و به ویژه به امام حسن(ع) پس از آنهمه توهینی که به او کردند فحوای بیان و علاقه پیامبر(ص) را به امامین در قالب روایت بیان کرده باشند. از دیگر سو اگر این روایت پیشینی باشد و از زبان خود پیامبر(ص) صادر شده باشد آیا پیامبر (ص) شخصا کار امام حسن(ع) را قعود و کار امام حسین(ع) را قیام تعبیر کرده اند؟ این امر چنان که خواهیم گفت از جهاتی بعید به نظر می رسد. و اما اگر پسینی باشد، به این معنا است که ظاهرا اين روايت در سده هاي متاخر بوجود آمده چنانكه ظاهر عبارت ابن شهرآشوب در قرن ششم نيز چنین می نماید. آنجا که می گوید: و اجتمع اهل القبلة علی ان النبی(ص) قال الحسن و الحسین امامان قاما او قعدا. ‌و بر این اساس تصریح می کند که فریقین بر آن اعتقاد داشته اند. باز در این صورت، آیا این روایت نقل به مضمون است یا نیت خوانی رسول خدا(ص) بوده است؟ 📌 از دیگر سو متن روایت هم سوال برانگیز است زیرا در این روایت آمده است که (حسن و حسین هر دو امام هستند چه هر دو قیام کنند یا هر دو بنشینند!) و با آنکه پیامبر پیشاپیش می دانسته اند که کدام یک از ایشان قیام و کدام قعود می کنند و بارها به وضعیت آینده دو فرزند خویش تصریح داشته اند پس چرا در این روایت با صراحت مشخص نکرده اند که قیام و قعود مربوط به کدامیک از آنهاست؟ و آیا این چنین بیانی از پیامبر (ص) بعید نیست که هر دو را با هم (متفقاً) با قیام و قعود توصیف كنند؟ به نظر می رسد سیاق عبارت کمی ناجور باشد زیرا اینکه هر دو امام با هم قیام یا با هم قعود کنند حاوی مطلب خاصی نیست. و شاید بهتر بود گفته می شد (الحسن و الحسین امامان قام احد او قعد آخر) تا عدم تفاوت از نظر پیامبر(ص) نیز بیان شده باشد. نيز می دانیم که امام حسن(ع) قیام کرده و می خواستند با معاویه بجنگند، اما یارانش به او خیانت کردند و معاویه سرداران وی را خرید و امام به ناچار برای حفظ جان مسلمانان مجبور به صلح شد. صلح نامه امام حسن(ع) به قدری قوی است که نظیر ندارد اما معاویه همه را زیر پا گذارد و خدعه کرد و بنا بر اقوالی، متأسفانه عده ای منافق بر امام حسن(ع) تاختند و ایشان را با عبارت (یا مذل المؤمنین!) مورد اهانت و آزار قرار دادند. آیا این نوع گفتار از پیامبر (ص) بعید نیست که کار امام حسن(ع) را با آنهمه تلاش و مجاهدت قعود بنامند؟ راستی چرا پیامبر(ص) ۲۵ سال خانه نشینی علی(ع) را قعود ندانستند؟ این دست سوالات و نظائر اینها مضمون روایت فوق را با چالش جدی مواجه ساخته است. و اگر بخواهیم آن را بپذیریم ناگزیر باید معنای قیام و قعود را بازتعریف کنیم. زیرا به همان اندازه که قیام لازم است قعود هم برای قیام ضروریست. و اگر تدارک نباشد چگونه می توان قیام کرد؟ قطعا این دو امام بزرگوار به خوبی انجام وظیفه، و نقش خویش را ایفا کردند. و البته کار امام حسن(ع) در واقع همان کار امام حسین(ع) است منتها در شرایط زمانی دیگر و موقعیتی متفاوت. 📌 موید آنچه گفته شد اینکه امام حسین(ع) راه امام حسن(ع) را در باقیمانده حکومت معاویه ادامه دادند و به مدت ده سال بعد از امام حسن(ع) همچنان به پیمان با معاویه متعهد بودند. اما یزید که آمد شرایط عوض شد. یزید حتی به توصیه پدرش هم وقعی ننهاد. یزید تروریست بود و ترور شخص می کرد در حالی که معاویه با نیرنگ ترور شخصیت می نمود و لذا شاید بتوان گفت که کار امام حسن(ع) از جهاتی به مراتب سخت تر و جهاد ايشان نيز بسیار سنگین تر بود. معاویه با پنبه سر می برید و لازم بود تا رسوا گردد و از اهدافش جلوگيري شود. از اين رو شاید این تعبیر درست نباشد که امام حسن(ع) را صاحب قعود و امام حسین(ع) را دارنده قیام بدانیم. زیرا در شرایط متفاوت، مقابله و جهاد نیز متفاوت است. ادامه دارد…. 📚 رجوع کنید به : مناقب آل ابی طالب علیهم السلام - ابن شهرآشوب مازندرانی - ج ۳ ص ۳۹۴. نقل مطالب تنها با ذكر ماخذ آن بلا مانع است. http://eitaa.com/nokaterjalie