♨️ لزوم توجه جدی به ابهام‌های ایمنی درباره واکسن کووید-19 سینوفارم و اجرای مطالعات ایمنی در این زمینه 🔹واکسن کووید-19 سینوفارم (BBIBP-CorV) توسعه‌یافته توسط کمپانی داروسازی چینی و دولتی سینوفارم تا به امروز توسط میلیون‌ها نفر در چین، سراسر جهان و به ویژه ایران تزریق شده‌است؛ اما مطالعه آزمایشگاهی موردی لیو و همکاران (2021) نشان می‌دهد که ممکن است این واکسن‌ با ابهام‌هایی به لحاظ ایمنی روبرو باشد. 🔸نویسندگان این مطالعه که یازده‌نفر را بدون بیماری‌ زمینه‌ای بین سنین 18-60 سال تا نود روز مورد مطالعه قرار دادند از تغییرات قابل‌توجه در سطح قند، سدیم، پتاسیم و کراتین خون و هم‌چنین تغییراتی مهم در کارکردهای ایمنی در این افراد خبر دادند. در ادامه بخش‌هایی از این مطالعه قابل مشاهده‌است: ▪️در عین شگفتی ما، افزایش‌های کاملاً پایداری از سطح HbA1c (شاخصی برای سنجش قند خون) در افراد سالم مشاهده شد. تا روز 28 پس از تزریق دوز اول، سه نفر از یازده نفر به بازه پیشادیابت رسیدند. پس از روزهای 42 و 90 به نظر رسید که سطوح HbA1c کاهش پیدا کرده‌باشد هر چند که هنوز به میزان قابل‌توجهی نسبت به پیش از واکسیناسیون بالاتر بود. ▪️سطح پتاسیم خون به طور قابل‌توجهی در روزهای 28، 42 و 90 پس از دوز اول کاهش یافت به طوری که یکی از داوطلبان در روز 42 از سطح عادی پایین‌تر آمد. هم‌چنین سطح سدیم نیز پس از واکسیناسیون کاهش یافت که نشان‌دهنده بر هم خوردن تعادل الکترولیت‌ها می‌باشد. ▪️ما یافتیم که شاخص‌های انعقاد خون به طور قابل‌توجهی پس از واکسیناسیون تغییر کرد. در کوتاه‌مدت (7 روز) شاخص‌ها به سمت کاهش زمان موردنیاز برای انعقاد و لختگی گرایش داشتند اما در بلندمدت (28 و 42 روز) با افزایش زمان موردنیاز روبرو شدند. تا روز نود شاخص‌ها به میزان پیش از واکسیناسیون بازگشتند. ▪️علاوه بر این ما افزایش سطح کلسترول خون را در روزهای 7 و 28 پس از تزریق دوز اول یافتیم. ▪️سطح کراتین خون تا روزهای 28، 42 و 90 پس از تزریق دوز اول به طور قابل‌توجهی نسبت به پیش از واکسیناسیون بالاتر بود که باعث کاهش شاخص eGFR (برای سنجش کارکرد کلیه) گردید. ▪️کارکردهای ایمنی به طور کاملاً زیادی تقریباً در تمام انواع سلول‌های ایمنی شناسایی‌شده و در تمام داوطلبان تغییر کردند. ▪️ما کاهش سطح انواع مختلفی از سلول‌های ایمنی CD4+ T و CD8+ T را مشاهده کردیم. در مقابل واکسیناسیون باعث افزایش سلول‌های حاوی CD14+ شدند. سطح کلی محتویات لنفوسیتی تغییر قابل‌توجهی پیش و پس از واکسیناسیون نداشت. 🔹نویسندگان در چکیده و جمع‌بندی مطالعه اظهار می‌کنند: "در اینجا ما علاوه بر تولید آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده، تغییراتی پایدار را در هموگلوبین A1c، سطح سدیم و پتاسیم خون، شاخص‌های انعقادی و کارکردهای کلیوی در داوطلبان سالم پس از واکسیناسیون با یک واکسن غیرفعال سارس-کوو-2 گزارش می‌کنیم. ‌هم‌چنین توالی‌یابی سلول‌های خونی قبل و 28 روز پس از تزریق دوز اول واکسن تغییراتی پایدار را در سطح و تکثیر سلول‌های ایمنی مختلف نشان داد. در مجموع، مطالعه ما احتیاطی فزاینده را هنگام واکسینه کردن افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای شامل افراد دارای دیابت، عدم تعادل الکترولیت، اختلال کلیوی یا بیماری‌های انعقادی پیشنهاد می‌کند." ✍🏻مطالعه یادشده یک مطالعه موردی با حجم نمونه کوچک است و حاوی اطلاعات همه‌گیرشناختی قابل تعمیم به تمام جمعیت نیست و یافته‌های آن ضرورتاً قابل‌تعمیم به تمام واکسن‌های غیرفعال دیگر نمی‌باشد؛ هر چند که یافته‌های آن می‌توانند کاملاً نگران‌کننده تلقی شوند و با توجه به تزریق این واکسن توسط میلیون‌ها نفر در ایران، ضرورت اجرای مطالعات ایمنی گسترده بر روی این واکسن دوچندان می‌باشد. ✅ کانال واحد سلامت مؤسسه مصاف(سلام) @masaf_salam