📍 گزارشی از فقه فقهاء قبل از دوره فقه متکلمین [متأخرین مدرسه حله] . در قبل از مدرسه حله که بنیانگذار فقه با گرایش کلام بود، مدرسه فقها دارای چند گرایش اجتهادی فقهی بود : ۱_ گرایش ابن جنید اسکافی که استاد شیخ مفید بود و عملا با او در بحث رای مخالف بود، گرایش ایشان یک گرایش رأی محور بود که البته بخاطر زبان تند منتقدانه ایشان آثار ایشان حذف شد و از بین رفت و در واقع از بین بردند. ۲_ دومین گرایش شیخ مفید بود که همراه شاگرد خود سید مرتضی نظریه ضرورت مذهب را پرورش دادند. ۳_ سومین گرایش شیخ الطائفه طوسی است که قائل به عدم وجود روایات معارض است و جمع عرفی از ابداعات ایشان است من جمله از ابتکارات ایشان می توان به تهذیب الاحکام اشاره کرد که سهم کبیری در بخش اختلاف الحدیث از علم فقه الحدیث دارد. ۴_ چهار مین گرایش گرایش ابن ادریس حلی صاحب کتاب فوق ارزشمند سرائر است، ایشان در بحث و نقد جمع عرفی شیخ طوسی ابداعات فراوانی دارد که خود به تکامل باب تعارض روایات علم اصول کمک شایانی می کند. البته باز خاطر نشان می کنم این گرایشات مکتب نیستند بلکه مباحثات درون مکتبی فقهای امامیه است. ما می‌بینیم که از متأخرین مدرسه حله به بعد تا فی الحال که مدرسه کمپانی بر حوزه مستولی است، علاقه ای به مباحث و جستجوی انظار قدماء اصحاب را ندارند زیرا با آنان در یک مکتب نیستند. از این سو نیز فقهای معاصر نیز تمایلی به انظار دوره زمانی فقه متکلمین ندارند و خود را مشغول به فعالیت قدماء اصحاب میکنند و اگر از مباحث دوره متکلمین در فقهشان باشد صرف نقد این دوره است. اشکال نشود که شیخ مفید و سید مرتضی و حتی خود شیخ طوسی در زمینه کلام کتاب دارند، چرا اینان را جزو فقها می دانید، زیرا مبانی کلامی در مبادی علم اصول و فقه ایشان هیچ استفاده ای نمی شود و بقولی بین دو علم کلام و فقه خلط نکردند، و یکی را بر دیگری استوار نساختند. @osol_fegh .