🍃🌸 بسم الله الرحمن الرحیم 🌸🍃 #خبر_گزاری 💠گزارشی از سخنرانی دکتر مجید معارف در نقد و بررسی کتاب «تاریخ انگاره شیعی زیارت بر پایه بازسازی کتاب المزار اشعری» تألیف دکتر حامد خانی (فرهنگ مهروش)... 🗒 ۰۲ شهريور ۱۴۰۰ 🔹این کتاب را با علاقه‌مندی دریافت کردم و علت اینکه معرفی کتاب را توصیه می‌کنم و بر آن تأکید دارم این است که در بین مخاطبینی که این صحبت‌ها را می‌شنوند و یا متن آن را می‌خوانند، برخی‌ها دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری رشته علوم قرآن و حدیث هستند و این کتاب، هم می‌تواند به عنوان یک اثر معرفی شود و هم می‌تواند منبعی برای آموزش بازیابی و بازسازی محسوب شود. از این حیث سعی می‌کنم از این ابعاد کتاب را معرفی کنم. 🔻 لحن علمی و محققانه کتاب 🔸 اولین مطلب، وجود لحن علمی و محققانه کتاب، بر پایه معارف برون‌دینی از یک‌سو است که مؤلف کتاب، پدیدارشناسی کردند که زیارت چیست و همچنین وجود نگاه درون‌دینی ازسوی دیگر با توجه به مراجعه مستقیم به کهن‌ترین متون اسلامی است؛ به طوری که حتی نگاه درون‌دینی ایشان نیز محققانه و بی‌طرفانه است و نه جانب‌دارانه و این رویه می‌تواند درسی برای همه محققان جوان ما باشد. 🔹 دومین مزیت کتاب، بهره‌گیری وسیع از منابع مرجع و تخصصی به زبان‌های عربی، فارسی و انگلیسی است؛ یعنی این اثر پژوهشی بر پایه مراجعه مستقیم و فیش‌برداری‌های خیلی ریز و اساسی و تالیف فیش‌ها همراه با تحلیل علمی است. بنابراین مطالب، شعارگونه نیست، بلکه قابلیت دفاع دارد. 🔸 سوم، بینارشته‌ای بودن موضوع کتاب است که با سر زدن به فرهنگ‌ها، آیین‌ها و مذاهب مختلف و پی‌جویی از مفهوم و ماهیت پدیده زیارت گردآمده است. در همین مزیت سوم، مثلاً مؤلف در این قسمت، کارش مطالعه تطبیقی اسلام و ادیان پیش از اسلام نیست که بگوییم بررسی تطبیقی زیارت در اسلام و عهدین را انجام داده است، بلکه کار ایشان صبغه تمدنی دارد؛ یعنی نه‌تنها به سراغ ادیان پیش از اسلام رفته‌اند، بلکه به سراغ ادیان غیرابراهیمی هم رفته‌اند. بنابراین اثری در حوزه تاریخ تمدن بشری است که جنبه‌های اسلامی قوی‌ای هم دارد. 🔻 وجود ساختارسازی خوب و استوار کتاب 🔹 نکته چهارم، ساختارسازی خوب و استوار کتاب است. اگر از ابتدا تا انتهای کتاب را بنگریم، در ساختار کتاب چهار مقوله را می‌بینیم که عبارت از: عام‌العام، عام، خاص و خاص‌الخاص هستند. بخش عام‌العام، مباحث بین‌الادیانی و بین‌التمدنی زیارات است. بخش عام، گونه‌ها و کارکرد زیارات اسلامی است که یک بحث عمومی از منظر ادبیات اسلامی محسوب می‌شود. بخش خاص، بازسازی مزار سعد بن عبدالله اشعری است و بخش خاص‌الخاص نیز مربوط به بخشی است که ایشان سعی کردند در مزار سعد بن عبدالله تبویب ایجاد کنند و بگویند در این کتاب، فلان باب، قبل یا بعد از فلان باب بوده است و با توجه به الگوهایی که از کامل‌الزیارات ابن‌قولویه و کتاب‌الحج کلینی به دست آوردند، برای کتاب مزار، ساختارسازی کرده‌اند؛ بنابراین باید گفت که کتاب ساختارسازی خوبی دارد. 🔸 پنجمین نکته، آشناکردن مخاطب با یک شخصیت بزرگ حدیثی و فقهی به نام سعد بن عبدالله اشعری است که از عالمان بزرگ شیعه در قرون سوم و چهارم بوده و از اساتید شیخ صدوق و شخصیت‌های تاثیرگذار شیعی محسوب می‌شود؛ هرچند متأسفانه به دلیل اینکه بسیاری از آثار ایشان از بین رفته، تا اندازه‌ای مهجور است و امروز اگر به دانشجویان و اساتید رشته قرآن و حدیث بگوییم دو دقیقه در مورد سعد حرف بزنند، شاید از عهده برنیایند. اما این شخصیت در این کتاب، بازپروری و شناسانده می‌شود. 🔹 مزیت ششم، شناخت گونه مزارنویسی در تألیفات عالمان مسلمان، خصوصاً شیعه و احیانا توجه به سیر تحول و تطور آن است. یک گونه‌ای از کتب حدیثی داریم که به آن، کتب مزار می‌گوییم. البته بنده سال‌ها قبل تحقیقی برای دانشنامه جهان اسلام انجام دادم که در آن تحقیق، مزارنویسی و سابقه آن را توضیح دادم. اما در این کتاب، با پدیده و گونه مزارنویسی آشنا می‌شویم. 🔻 آموزش بازیابی یک اثر مفقود 🔹 هفتمین نکته، آموزش نحوه بازیابی یک اثر مفقود با پی‌جویی ریشه‌های اولیه کتاب از یک‌طرف و حضور بقایای کتاب در آثار دوره‌های بعد از طرف دیگر است. این واقعاً از مسائل مهم است که به لحاظ فرهنگ شیعی که مبتنی بر اصالت کتابت و تدوین بوده، خیلی به این مطلب نیاز داریم و به دانشجویان و علاقه‌مندان توصیه می‌کنم این کتاب را به مثابه یک کارگاه بخوانند و ببینند بازسازی آثار قدیمی که بخشی از هویت ما است، چطور امکان دارد و روش‌های علمی آن چیست.