آدم‌های شنبه/ بخش دوم
🔷 قرآن ماجرا را زیبا توصیف می‌کند:
وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتيهِمْ حيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ (اعراف/163)
🔹 بپرس از آن سرزمینی که در کرانه‌ی ساحل دریا بود. بپرس از احوال‌شان وقتی که شنبه‌ها از حدود خود تجاوز کردند. از لحظاتی که ماهی‌ها روی آب خوش می‌رقصیدند و در دیگر روزها، مروارید نایاب در دل دریا می‌شدند. ما اینگونه بابت فسق‌ها، می‌آزماییم!
♦ قرآن اینجا از یک تجاوز سخن می‌گوید. از یک تعدی. از عبور از یک خط قرمز و شکستن یک حد و حدود. ماجرا چیست؟
📚 در برخی منابع آمده آنان مدتى اين وضع وفور ماهی‌ها در شنبه را تحمل‌كرده، مانند گذشتگان و پدرانشان از صيد ماهى در روز شنبه پرهيز مى‌كردند; ولى پس از آن نتوانستند بر تمايلات نفسانى خود چيره شوند و چون از يك سو نمى‌خواستند از فرمان الهى سرپيچى كرده، گرفتار كيفر شوند و از سوى ديگر حاضر نبودند از خيل ماهيان روز شنبه بى بهره باشند به حيله‌اى دست زدند كه ظاهر آن فرمانبرى و باطنش نافرمانى بود. آنان در كنار دريا حوضچه‌هايى حفر كرده و از طرف دريا جويهايى را به اين حوضچه‌ها كشيدند. روز شنبه هنگامى كه آب دريا بالا مى‌آمد به وسيله اين جويها ماهيان زيادى به سوى حوضچه‌ها هدايت مى‌شدند و هنگامى كه آب دريا پايين مى‌آمد در آن حوضچه‌ها گرفتار مى‌شدند و در روز يك شنبه آنها را صيد مى‌كردند. برخى نيز گفته‌اند: آنها در شب شنبه تورهاى ماهيگيرى را مى‌گستراندند و چون روز شنبه ماهيان زيادى در تورها جمع مى‌شد روز يك شنبه تورها را جمع‌آورى مى‌كردند و از اين راه اموال فراوانى به‌دست مى‌آوردند.
📌 اگر این تعبیرات صحیح باشد یعنی آنها به تکنولوژی دست یافته بودند که می‌توانستند به وسیله‌ی آن، ماهی را بدون صید کردن، دربند کنند. اینگونه هم نافرمانی خدا را نکرده بودند و هم به مراد دل رسیده بودند.
شاید برخی از ما ته دل‌مان بگوییم: عجب! آفرین بر این هوش و ذکاوت. سپس برای آن تکنولوژی و خرد جمعی پشت آن هم کف بزنیم.
اما خداوند معامله‌ی دیگری با اصحاب سبت و آدم‌های شنبه دارد.
📚 منابع این بخش: مجمع‌البيان، ج4، ص756؛ تفسير قرطبى، ج7، ص94؛ نورالثقلين، ج1، ص86؛ تفسير ابن‌كثير، ج1، ص109؛ نمونه، ج6، ص423.
🏫 مدرسه تاریخ‌اندیشی قصص
🆔 @qasas_school