🔴متون کهن 🔴
کهن ترین نسخۀ ایران در کتابخانۀ آیتالله العظمی بروجردی (ره)
بوعلی سینا مهمترین و جامعترین اثر خود یعنی کتاب «الشفاء» را در قرن ۴ق. نگاشته است و تا به امروز صدها رونویس خطی از این اثر در کتابخانههای ایران شناسایی و ثبت و ضبط شده است.
براساس گزارش فنخا، کهنترین نسخۀ موجود از کتاب شفاء در ایران در کتابخانه آیتالله العظمی بروجردی نگهداری میشود که در سال 503ق. توسط کاتبی ناشناخته کتابت شده است. (۱)
این نسخه به خط نستعلیق استوار و زیبا، بدون نقطهگذاری (در 121 برگ؛ 20 سطر) کتابت شده است. سطراندازی، تعداد سطرهای یکسان، ارتباط میان پهنا و ارتفاع سطح نوشته، و در مجموع صفحهآرایی چشمنوازِ این نسخه، که محسوسترین نشانۀ آن نظم در فضای صفحه است، نمونهای مفید برای نشاندادن اندیشۀ صفحهآرایی کاتب و کتابت در قرن پنجم هجری در نسخههای اسلامی – عربی میباشد.
نکته جالبی که از این نسخه استنباط میشود، آنکه غیابت سنت بازنمایی تصویری در هنر اسلامی، ممنوعیت یا عدم امکانات تصویرگری در کتابت متون علوم اسلامی و اهمیت سترگ زبان عربی در اسلام، دلایل درستی برای رشد و گسترش خوشنویسی و صفحهآرایی و در نتیجه کتاب آرایی نیست.
۱. براساس گزارش فنخا، میکروفیلم نسخهای از کتاب الشفاء، کتابت ذیقعدۀ 475ق. در کتابخانه دانشگاه تهران موجود است که اصل نسخه مربوط به موزۀ بریتانیا میباشد. اما کهنترین نسخۀ موجود در ایران نسخۀ مذکور است که در کتابخانۀ مسجد اعظم قم، به شمارۀ 1391 نگهداری میشود. (فنخا، ج21، ص 58).