شیخ مفید (ره) در کتاب فصول المختاره ذیل عنوان
«فصل حوار بين الرضا (ع) و المأمون في المباهلة» گفتوگویی میان امام رضا (ع) و مأمون نقل میکند که امام در پاسخ به پرسش مأمون دربارۀ
بزرگترین فضیلت امیرالمومنین (ع) در قرآن، به آیۀ مباهله اشاره کرده و بدین صورت استدلال میکند: «...
فَكَانَ نَفْسَهُ بِحُكْمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَدْ ثَبَتَ أَنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ أَجَلَّ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ أَفْضَلَ فَوَجَبَ أَنْ لَا يَكُونَ أَحَدٌ أَفْضَلَ مِنْ نَفْسِ رَسُولِ اللَّهِ ص بِحُكْمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» (امیرالمومنین (ع) به حکم خداوند، نفس نبی است و هیچ یک از خلق خداوند سبحان برتر و بلندمرتبهتر از رسول خدا (ص) نیست؛ بنابراین به حکم خدا لازم است هیچ کس از نفس ایشان نیز برتر نباشد.)
در ادامه مأمون سؤالی دربارۀ آیه مطرح میکند که چنین است: «...
فَقَالَ لَهُ الْمَأْمُونُ: أَ لَيْسَ قَدْ ذَكَرَ اللَّهُ الْأَبْنَاءَ بِلَفْظِ الْجَمْعِ وَ إِنَّمَا دَعَا رَسُولُ اللَّهِ ص ابْنَيْهِ خَاصَّةً وَ ذَكَرَ النِّسَاءَ بِلَفْظِ الْجَمْعِ وَ إِنَّمَا دَعَا رَسُولُ اللَّهِ ص ابْنَتَهُ وَحْدَهَا فَلِمَ لَا جَازَ أَنْ يَذْكُرَ الدُّعَاءَ لِمَنْ هُوَ نَفْسُهُ وَ يَكُونَ الْمُرَادُ نَفْسَهُ فِي الْحَقِيقَةِ دُونَ غَيْرِهِ فَلَا يَكُونُ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع مَا ذَكَرْتَ مِنَ الْفَضْلِ» (مأمون: در این آیه خداوند ابناء را به لفظ جمع بیان کرده و در مقابل رسول خدا (ص) فقط دو فرزندش را فراخواند. نساء را با لفظ جمع بیان کرد و رسول (ص) فقط دخترش را فراخواند. چطور جایز نباشد که در این فقره از آیه هم مقصود از «انفس» خود رسول (ص) باشد نه دیگری! و اگر چنین باشد دیگر فضیلتی برای امیرالمومنین (ع) نیست.)
امام در پاسخ چنین میفرماید:
«لَيْسَ بِصَحِيحٍ مَا ذَكَرْتَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ ذَلِكَ أَنَّ الدَّاعِيَ إِنَّمَا يَكُونُ دَاعِياً لِغَيْرِهِ كَمَا يَكُونُ الْآمِرُ آمِراً لِغَيْرِهِ وَ لَا يَصِحُّ أَنْ يَكُونَ دَاعِياً لِنَفْسِهِ فِي الْحَقِيقَةِ كَمَا لَا يَكُونُ آمِراً لَهَا فِي الْحَقِيقَةِ وَ إِذَا لَمْ يَدْعُ رَسُولُ اللَّهِ ص رَجُلًا فِي الْمُبَاهَلَةِ إِلَّا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقَدْ ثَبَتَ أَنَّهُ نَفْسُهُ الَّتِي عَنَاهَا اللَّهُ تَعَالَى فِي كِتَابِهِ وَ جَعَلَ حُكْمَهُ ذَلِكَ فِي تَنْزِيلِهِ» خلاصۀ کلام امام (ع): قاعده این است که فراخواننده کسی غیر فراخواندهشده باشد. بنابراین فراخواننده که رسول (ص) است نمیتواند با فراخوانده شده (انفس) یکی باشد.
مأمون در واکنش به پاسخ امام (ع):
«إِذَا وَرَدَ الْجَوَابُ سَقَطَ السُّؤَالُ»
#مباهله
#سحر_دادخواه
@qranhadisesf