🔺🔻نقش پنهان و منفی «نیروی عادت» در رفتار انسانها 🔹در ميان نيروهاى حاكم بر وجود انسان شايد هيچ نيرويى به اندازه #عادت قوى نيست.انسان بسيارى از كارها را به حكم نيروى عقل و چون عقلش درك مى‏كند انجام مى‏دهد. برخى كارها را به حكم نيروى مذهب و چون دينش به او دستور داده انجام مى‏دهد. برخى كارهاى ديگر را به حكم عادت و تقليد جامعه (عادت اجتماعى يا فردى) انجام مى‏دهد. 🔸اول خود انسان نمى‏تواند قبول كند [كه در برخى كارها تابع عادت است.] خيال مى‏كند كه فقط تابع عقل و تابع مذهب است، مى‏گويد من از عقلم و از دينم پيروى مى‏كنم اما وقتى كه انسان روحيه مردم را بشكافد مى‏بيند آنچه كه حكومت بيشترى بر روحيه مردم دارد عادات است. آن‏وقت عادات، عقل انسان را هم تحت تأثير قرار مى‏دهد، يعنى عقلش را براى توجيه عادتش بکار می گیرد. 🔹من اين را دقيقاً تجربه كرده‏ ام. اگر يك امر مذهبى براى مردم عادت شده باشد، چنانچه انسان صد تا دليل قاطع از نصّ قرآن و صدها حديث مسلّم براى مردم بياورد، بگويد قرآن اين را مى‏گويد، 🌹امام جعفر صادق اين را مى‏گويد، امام باقر اين را مى‏گويد، همه ائمه اين را گفته‏ اند، اين هم كلماتشان، برو بگرد، اگر غير اين تو چيزى پيدا كردى! قبول نمى‏كند. نمى‏گويد كه من قرآن يا حديث را قبول ندارم ولى كوشش مى‏كند اينها را بگونه‏ اى توجيه و تأويل‏ كند. 🔸قرآن هم روى اين قضيه خيلى تكيه دارد. قرآن در توجيه مذهب شرك هميشه روى مسئله #عادت_و_تقليد از گذشتگان و نياكان [تأكيد دارد.] من در قرآن ، كاوش و مطالعه كردم، ديدم يكى از آن مسائلى كه همه پيامبران با آن روبرو بوده‏ اند عادات و تقليدات است. 📚مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى ؛ ج‏15 ؛ ص946-