ماهیت کظم غیظ:
"کظم" در لغت به معنای گلو یا محل خروج نفس است«کظم فلان» یعنی نفس او بند آمد و ساکت‌شد📚راغب اصفهانی، مفردات
"غیظ"هم به معنای خشم و غضب شدید و حرارتی است که انسان آن را از فوران و جوشش خون قلبش می‌فهمد و در می‌یابد📚همان، ج 2
اصطلاح «کظم غیظ» یعنی خودداری از اظهار خشم و نگه‌داشتن آن در دل است📚همان،ج 3
✨انسان در روابط اجتماعی با دیگران، بعضاً با عملکرد غلط آنها و خطاهایی دور از انتظار مواجه میشود که موجب عصبانی شدنش میشود. در صورتی که در چنین موقعیتی وظیفۀ اخلاقی و دینی انسان این است که خشم را آشکار نکند و به آن ترتیب اثر ندهد📚نصر اصفهانی، محمد؛ اخلاق دینی در اندیشۀ شیعی
✨عصبانی شدن انسان یا برای دفع اذیت و ضرر است یا برای انتقام، اگر این خشم نسبت به کسی باشد که ضعیف‌تر است، در این حالت خون منبسط شده و رنگ شخصِ عصبانی، سرخ میشود ولی اگر این عصبانیت نسبت به کسی باشد که قوی‌تر از اوست و خود را از انتقام گرفتن ناتوان بداند، خون منقبض میشود و شخص اندوهگین میشود📚نراقی، مهدی؛ علم اخلاق اسلامی (گزیدۀ ترجمه جامع السعادات)، ترجمه جلال الدین مجتبوی
✨در حال غضب رنگ رخسار زرد و تجلی‌گاه جهنم میشود و اگر خود را کنترل نکرد شرارۀ این آتش به بیرون سرایت می‌کند و در قیامت با همین آتش خواهد سوخت صدای تنفس و نالۀ انسان غضب کرده، صدای غیظ آلود جهنم است📖فرقان / 12
✨در حال عصبانیت شیطان به انسان بسیار نزدیک است بنابراین شخص عصبانی نباید تصمیم بگیرد و عملی را انجام دهد📚خادم الذاکرین، اکبر؛ اخلاق اسلامی در نهج البلاغه
✨غضب از بیماری دل و نقصان عقل است و باعث ضعف نفس و نقص آن میشود (البته منظور غضبی است که مورد تأئید عقل و شرع نباشد) دیوانه زودتر از عاقل و مریض زودتر از سالم عصبانی میشود اما نفس نیرومند و با فضیلت همچون کوهی است که طوفانها تکانَش نمی‌دهد.📚علم اخلاق اسلامی، پیشین، ص 140
✨کمتر صفتی از صفات رذیله به اندازۀ غضب ویرانی به بار می‌آورد و اگر فهرستی از آثار سوء غضب نوشته شود معلوم می‌گردد که این آثار از بسیاری از اخلاق رذیله بیشتر است📚مکارم شیرازی، ناصر و همکاران؛اخلاق در قرآن،ج3
کظم غیظ در قرآن: «الَّذِینَ یُنفِقُونَ فِی السَّرَّاء وَ الضَّرَّاء وَ الْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَ الْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ »«همانا که در توانگری و تنگدستی، انفاق می‌کنند و خشم خود را فرو می‌برند و از خطاهای مردم در می‌گذرند و خدا نیکوکاران را دوست دارد.»📖آل عمران / 134
از این آیه دریابیم در مقابل اشتباهات دیگران فرو بردن خشم به تنهایی کافی نیست زیرا ممکن است کینه و عداوت را از قلب انسان ریشه کن نکند، در این حالت برای پایان دادن به عداوت فرو بردن خشم باید توأم با عفو و بخشش باشد البته نسبت به کسانی که شایستۀ آنند نه دشمنان خون آشام که عفو و گذشت باعث جرأت و جسارت آنها میشود.📚مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، ج3
در واقع انسان ها را مي‌توان در مورد حالت نفساني غضب، به سه گروه تقسيم كرد:
1⃣انسان هايي كه در هنگام غضب افراط مي‌كنند و از حد و مرز ايمان بيرون مي روند. اين گونه اشخاص همواره گرفتار اعمال ناپسند خود هستند و چه بسا پشيماني هم سودي به حالشان نخواهد داشت.
2⃣افرادي كه اساساً خشمگين نمي شوند و اصلا قوه غضبيه خود را به كار نمي گيرند و در جاهايي كه حتي شرع و عقل هم براي آنان خشم را لازم دانسته است، به هيچ وجه حركتي ندارند. اينان نه تنها عملي ناپسند انجام مي دهند، بلكه از افراد عصباني بدترند و افرادي بي غيرت و بي‌هويت تلقي مي شوند.
3⃣كساني كه براساس كمال وجودي خود هرگاه خشمگين شوند، از مرز اعتدال خارج نمي شوند. اينان با ايمان راسخ و اعتماد به نفسي كه دارند، هنگام بروز حالت خشم بر وجودشان تسلط كامل دارند و تمام اعضا و جوارح آنان تحت فرمان عقل و ايمانشان قرار دارد. اینها خشم مقدس دارند، قرآن كريم هرگز اصل خشم را تخطئه نمي‌كند بلکه خشم‌هاي مقدس را مي‌ستايد اساسا خشم مقدس يكي از صفات الهي است كه با نام‌های قهار و جبار آمده، خشمگين شدن اگر متعادل و در راه حق باشد، نه تنها ناپسند نيست، بلكه پسنديده و مورد رضاي حق هم خواهد بود.
✨در سيره رسول خدا به نقل از اميرالمومنین آمده كه: آن حضرت براي امور دنيا هرگز عصباني نمي‌شدند؛ اما هرگاه براي حق غضبناك مي شدند احدي را نمي‌شناختند و تا حق را یاری نمی‌کردند خشم پیامبر آرام نمي‌شد📚معراج السعاده ، ملا احمد نراقي، ص .226
علامه طباطبائی در کتاب سنن‌‌النبی در اين زمينه مي‌فرمايند:«هرگاه رسول خدا خشمگين مي شدچيزي تاب مقاومت در برابر غضب آن حضرت را نداشت»
♻️نتیجه‌اینکه:
انسان كامل فقط در راه حق و به خاطر پايمال شدن حقوق الهي و حقوق مردم خشمگين مي‌شود و در اين مورد هم از مرز ايمان و حدود الهي پافراتر نمی‌نهد
#خشم
#کظم_غیظ
🌺@ramezan_ghasem110