زمانپریشی در جهان ایرانی
علیاصغر مصلح
ایران معاصر گذشتهای پشتِسر دارد که باعث وضعی قابل تعبیر به “زمانپریشی“ شده است. مردم ایران در جهانی با سه “زمان“ مختلف زندگی میکنند و با توجه به طیفهای مختلف و متعارض در درون هر زمان، جهانی پریشان شکل گرفتهاست...
تمایز و تقابلِ سه زمان “شمسی“، “قمری“ و “میلادی“ در تاریخ ایران مدرن، نمودِ تقابلاتی بنیادی است که هرچه گذشته بر شدت آن افزوده شده و امروز به صورت ناهنجاریهای فکری و رفتاری بروز کردهاست. مهمترین نشانهٔ زمانپریشی، از دست دادن “وقت“ و اقتضائات آن است. جامعه زمانپریش تشخیص نمیدهد که الان وقت انجام دادن و انجام ندادنِ چه کاری است...
مردم زمانپریش به عقلجمعیِ رافع مشکلات نمیرسند و هرچه میگذرد، وضع خود را آشفتهتر میسازند. زمانپریشان دچار اختلال در عقل سادهٔ چارهاندیش میشوند، و توان حلّ مشکلات ابتدایی را هم از دست میدهند. اگر زمانپریشی ادامه یابد، جامعه به سمت انحلال، و وضعی شبیه اِغما پیش میرود....
در جهانِ زمانپریش تا توان نظارهٔ وضع و تماشای خویشتن پیدا نشود، نمیتوان انتظار گشایش و بهبود داشت.
سیاست نامه، ش ۲۹