🌀چند جمله ای پیرامون درس خارج تفسیر المیزان و روش تفسیری #استاد_یزدان_پناه
🗓 سال ١٣٩٧ که به قم هجرت کردم از اولین درس هایی که خدای متعال توفیق حضور در آن را روزی نمود درس خارج تفسیر المیزان حضرت استاد در آن سال با شروع تفسیر سوره حمد بود.
✅ امروز ٢۱ دی ماه ١۴٠٠ بعد از ٢٣٠ جلسه درسی پیرامون تفسیر سوره حمد به توفیق الهی این سوره به پایان رسید.
🔅 به خاطر دارم زمان شروع تفسیر سوره حمد استاد فرمودند:((چون این سوره به منزله کل قرآن است و از بُطنان عرش است باید حوصله کنیم و عُمق مباحث را تا جایی که میتوانیم مطرح کنیم؛ لذا ایشان در تفسیرسوره حمد تمام تلاش خود را برای این امر مهم به صحنه آوردند)).
☑️ مناسب است به برخی از روش های تفسیری استاد در حد فهم و وُسع خود بپردازیم:
1️⃣ استاد ابتدا متن المیزان را تدریس می فرمودند و بعد از آن به بیان مختار خودشان می پرداختند و در بیان مختار مباحث فراتر از المیزان را مطرح می کردند از جمله: عمق بخشیدن به مباحث علامه طباطبایی، جوانب کار علامه، نقد برخی از آراء علامه، بررسی نظرات مفسرین و ... .
2️⃣ معتقد بودن و استفاده از تفسیر قرآن به قرآن: ایشان در شروع هر آیه تمام سعی خود را می کردند هر آیه ای با آیات دیگر تفسیر شود، به صدها آیه ارجاع داده می شد برای اینکه معنای قرآنی آیه و مراد خدای متعال فهم شود(بحث قرآنی).
3️⃣ ظهورگیری:از آیات فروان قرآن کمک گرفته می شد تا ظهور آیه مد نظر معلوم گردد. البته اندیشه پشتیبان استاد به ایشان تیزبینی خاصی داده است که بصورت جامع به آیات می پردازند.
4️⃣ پرداختن به بحث لغوی کلمات هر آیه و استفاده از منابع لغوی و عدم توقف در آنچه که فقط در کتب لغوی اشاره شده است. در کنار رجوع به منابع لغوی ایده ارتکاز را مطرح می فرمودند.
5️⃣ بهره بردن از روایات اهل بیت (علیهم السلام) و سطح بندی آن برای تفسیر آیات.
6️⃣ نگاه دقیق و جامع به آیات قرآن و سوره های قرآنی: ایشان احاطه جامع به جوانب آیه دارند لذا گاهی اوقات تقسیم بندی ها، نسبت سنجی ها، کلی و جزئی کردن های چندگانه برای یک آیه و یا کلمات آیه مطرح می کردند برای مثال: تقسیم بندی دوگانه و سه گانه ((صراط)) و ((سبیل)) و تفاوت و نسبت های بین آن ها، تقسیم بندی دو گانه هدایت، بحث جامع پیرامون اسم اعظم، بحث پیرامون الله ذاتی و الله وصفی ذیل آیه بسم الله الرحمن الرحیم، بررسی مراحل بندگی و عبودیت ذیل آیه ایاک نعبد و ایاک نستعین که از سطح ایمان ظاهری تا لایه بقاء بعد فناء و تکمیل فناء را در بر میگیرد.
7️⃣ بررسی قواعد و مبانی تفسیری که علامه طباطبایی به آن ها اشاره کرده بودند و حضرت استاد بصورت مفصل این مبانی را توضیح فرمودند مانند: مباحث لغت، مباحث جری که حدود ٣٣ جلسه به آن پرداخته شد. در حقیقت این مبانی که دانش پژوه را برای فهم بهتر متن کمک می کند. معمولاً به قواعدی پرداخته می شد که اصل و اساس کار تفسیری مبتنی بر آنها بود و در کار تفسیری از آن ها بهره برده می شد.
8️⃣ عدم ورود و مخلوط کردن مباحث فلسفی و عرفانی با آیات در مراحل ابتدایی: از هنرهای استاد این است با اینکه به مطالب فلسفی و عرفانی احاطه کامل دارند ولی ابتدا مصمم هستند از خود قرآن کریم و روایات برای تفسیر قرآن استفاده کنند و ظهورگیری ها را انجام دهند لذا مباحث را با کلمات و مباحث فلسفی و عرفانی گره نمی زدند. بعد از اینکه تفسیر آیه با بیان قرآنی و روایی آن تمام می شد و ظهورگیری ها انجام می شد، بحث جداگانه ای پیرامون تفسیر فلسفی و عرفانی آیه مطرح می کردند.
9️⃣ پرداختن به سیاق هر آیه و هر سوره، هم از سیاق آیه به فهم آیه می رسیدند و هم از سیاق سوره، آیات را تفسیر می کردند. به سیاق های شناور قرآنی نیز واقف بودند و از آن استفاده می نمودند.
0️⃣1️⃣پرداختن به تفسیر سلوکی آیات: استاد قائل هستند یک دوره تفسیر سلوکی برای قرآن کریم نگاشته شود، برای این امر متناسب با هر آیه ای به بیان و بهرهای سلوکی آیات پرداخته می شدو اسرارسلوکی هر آیه مطرح میشد.
1️⃣1️⃣ پرداختن به تفسیر اجتماعی: یکی از مهم ترین ویژگی های مباحث استاد این است که امتداد اجتماعی آن را بیان می کنند و قائل هستند نزول و بستر اولیه قرآن، اجتماعی بوده و باید تفسیر اجتماعی قرآن همراه با مبانی آن جمع آوری شود لذابه تفسیر اجتماعی آیات سوره حمد پرداختند و نقش برخی ازآیات را در ایجاد تمدن نوین اسلامی بیان نمودند.
2️⃣1️⃣ بیان روان و پرهیز از بیان دشوار: بیان استاد، بیان روان و بسیار قابل فهم هست. دسته بندی ها و مرحله مرحله بحث را ادامه دادن با بیان روان از ویژگی های درس ایشان است.
3️⃣1️⃣ ذهن نظام مند: به علت احاطه نظام اندیشه ای به مباحث اسلامی و مبانی، سوره حمد را با دید کلان تفسیر نمودند و تمام جزئیات سوره را ذیل نگاه کلان سامان می دادند و نظام واره مباحث را مطرح می نمودند.
🌀🌀 رستاخیز 🔰🔰
@rastakhiz_ir