ادامه پیام گذشته: نقل فتوای کامل رهبر انقلاب درباره سب: آنچه در زیر می‌آید، درس "شانزدهم" از جلد دوم «رساله‌ی آموزشی» احکام و مسائل شرعی است که مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی تهیه، تنظیم و منتشر شده است. سب مؤمن تعریف: سب در جایی است که کسی را به امر قبیحی بنامند که در آن اهانتی وجود دارد، یا او را بدان خطاب کنند یا عمل زشتی را به او نسبت دهند؛ مثل بعضی فحاشی‌ها که در آنها قصد نسبت دادن عمل زشت به صورت جدی نیست تا مصداق قذف باشد، اما کسی را به عمل یا صفتِ قبیحی منسوب می­‌کنند؛ مثلا به کسی نسبت بخل یا خساست می­‌دهند. یا او را به پستی منتسب کرده و مثلا "گدازاده" می‌­نامند، یا او را به نام حیوانی صدا می‌کنند، یا در صورتی­که به نقص جسمانی مبتلا باشد، به شکل زشتی بیان ‌کنند؛ مثلا او با به نام کور یا چلاق صدا می­‌زنند. چنانچه این تعبیرات در عرف، شتم و تحقیر محسوب شود، سب و دشنام است. نسبی بودن امور قبیحه قبح امری نسبی است؛ یعنی در شرایط مختلف متفاوت است؛ مثلا در عرف ما گفتن سگ، دشنام بزرگی است. اما نسبت به کسانی­که سگ را با خودشان به حمام می‌برند و می‌شویند و با آنان هم‌­خواب و همسفره می­‌شوند، ممکن است سب نباشد. حرمت سب و دشنام سب و دشنام مؤمن، خواه شیعه و خواه غیرشیعه، حرام است. اما سب کافر در صورتی­‌که ظلم به او باشد، حرام است و اگر ظلم محسوب نشود، مکروه است. مگر در ­جایی­ که لازم باشد کفار را هجو کنند. موارد استثناء از حکم حرمت ۱. بدعت­‌گذار ؛ چه بدعت­‌گذار در اصول باشد و چه در فروع: الف) در صورتی­‌که دشنام به این افراد، سبب منزوی شدن آنها شود، به­‌گونه‌­ای­ که نتوانند در ایمان مؤمنان اثر بگذارند، دشنام و سب آنها واجب است. ب) اگر در جایی سب این افراد اثر عکس ‌گذارد، این سب حرام است؛ مانند اینکه به بدعت­‌گذاری دشنام دهند و او در مقابل، منشِ مظلومانه به خود بگیرد و باعث شود عده‌­ای بگویند که این دشنام از بی منطقی است. ۲. دشنامی ­که مسبوب(۴) به عنوان جواب و از باب تقاص به ساب(۵) می‌­دهد؛ به شرطی­ که همان دشنام یا مثل آن دشنام داده شود، نه بیشتر یا غلیظ‌­تر. ۳. اهانت و دشنام دادن متجاهر به فسق، در همان فسقی که به آن تجاهر می‌کند؛ به شرطی­ که به قصد نهی از منکر باشد؛ یعنی دشنام می‌دهد تا به این وسیله او را از آن منکر باز دارد. نکته در حرمت دشنام، حضور مخاطب شرط است؛ چه مخاطب همان فرد مسبوب باشد و چه غیر او. بنابراین اگر انسان در خلوت که مخاطبی ندارد، دشنامی به دیگری بدهد، حرام نیست. حرمت معامله امروزه یکی از کارهای اساسی در جنگ­‌های روانی دنیا، اکتساب به سب است؛ مثلا روزنامه‌نگاری را برای فحاشی به جناحی اجیر می‌کنند یا به شاعری پول می‌دهند که دیگری را هجو کند. از آنجا که سب مومن حرام است، معامله­‌ای هم که بر این اساس است نیز حرام و باطل است.