٢
🔸[ترجمه حدیث]: «اينكه به غسل جنابت دستور داده شده، اما پس از قضاى حاجت، با اينكه نجستر و پليدتر است، دستور غسل داده نشده است، از اين است كه اثر جنابت از نفْس آدمى است ولذا از همه بدن چيزى خارج میشود (و باید کل بدن غسل شود)؛ اما خلأ (بول و مدفوع) از نفس آدمى نيست، بلكه غذايى است كه از يك طرف وارد میشود و از طرف ديگر خارج میگردد».
🔸 بالجمله، تو آدمزاده، كه بذر لقائى، و براى معرفتْ، مخلوق [شدی]، و خداى تعالى تو را براى خود برگزيده، و با دو دست جمال و جلال خود [تو را] تخمير فرموده (خَلَقْتُ بِيَدَيَّ -ص٧۵-)، و مسجود ملائكه و محسود ابليس قرار داده، اگر بخواهى از جنابتِ پدر كه [پدر همان] اصلِ تو است خارج شوى، و لايق لقاى حضرت محبوب شوى، و استعداد وصول به مقام انس و حضرت قدس پيدا كنى، بايد با آب رحمت حقّ باطن دل را غسل دهى (يُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ -انفال ١١-)، و از اقبال به دنيا، كه از مظاهر شجره منهيّه است، توبه كنى و قلب خود را، كه محفل جناب جميل و جمال جليل است، از حبّ دنيا و شئون خبيثه آن، كه رجز شيطان است، شست و شو دهى كه جنّتِ لقاى حقّ جاى پاكان است -«و لا يدْخُلُ الجنَّةَ الا الطَّيِّبُ» («جز پاكيزه وارد بهشت نشود» -کافی٣٧١/٣-)؛ «شست و شويى كن و آنگه به خرابات خرام» («تا نگردد ز تو اين دير خراب آلوده» -حافظ-).
🔸 در باب علّت وجوب صوم نيز در حديث شریف است كه يهودیان سؤال نمودند كه چرا خداوند بر امّت تو واجب نمود سى روز روزه در روزها؟
رسول الله (صلی الله علیه و آله) فرمود:
«إِنَّ آدَمَ لَمَّا أَكَلَ مِنَ الشَّجَرَةِ بَقِيَ فِي بَطْنِهِ ثَلَاثِينَ يَوْماً فَفَرَضَ اللَّهُ عَلَى ذُرِّيَّتِهِ ثَلَاثِينَ يَوْماً الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ وَ الَّذِي يَأْكُلُونَهُ تَفَضُّلٌ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى عَلَيْهِمْ وَ كَذَلِكَ كَانَ عَلَى آدَمَ فَفَرَضَ اللَّهُ ذَلِكَ عَلَى أُمَّتِي ثُمَّ تَلَا رَسُولُ اللَّهِ ص هَذِهِ الْآيَةَ : "كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ" (آیات ١٨٣و١٨۴ سوره بقره)».
همانا آدم (عليه السلام) چون از آن درخت خورد باقى ماند در شكمش سى روز؛ پس، واجب فرمود خداوند بر آدم و بر ذريه اش سى روز گرسنگى و تشنگى را؛ و تفضّل فرمود بر آنها به اين كه در شبها اجازه خوردن داد به آنها. ولذا خدای سبحان سی روز روزه را بر آدم واجب فرمود و نیز واجب فرمود بر امت من سی روز روزه ماه رمضان را. سپس آیات ١٨٣و١٨۴ سوره بقره را تلاوت فرمودند که: «مسلمانان! همان‌طورکه بر مردمان پیش از شما روزه واجب بود، بر شما هم واجب است تا خودمراقب (متقی) بشوید. ایامی خاص (در ٣٠ روز ماه رمضان) که به شماره معین شده است.»
(علل الشرايع؛ج٢،ص٣٧٨، باب١٠٩، ح١).
[ یعنی، چون هبوطِ نوعِ آدم و توجهش به بدن با خوردن و حب به آن محقق شد، ولذا با نخوردن و پاک شدن از حب دنیا و کندن توجهش از بدن در روزه گرفتن، توبه و توجه به روح، و غلبه‌ی احکام روح محقق میشود، که انسان در ماه رمضان آمادگی های روحانی قوی می‌یابد. ]
🔸از این احادیث شریفه اهل اشارات و اصحاب قلوب را استفاده‌هایى باشد که خطیئه آدم (علیه السلام) با آن که از قبیل خطیئات دیگران نبوده، بلکه شاید «خطیئه طبیعیّه (تکوینی)» بوده یا خطیئه‌ی «توجّه به کثرت» که «شجره طبیعت» است بوده، یا (باطن آن) «توجّه به کثرت اسمائى» پس از «جاذبه‌ی فناى ذاتى» بوده، لکن از مثل آدم (علیه السلام)، که «صفىّ الله» و «مخصوص به قرب و فناى ذاتى» است، متوقّع نبوده. لهذا به مقتضاى غیرتِ [حریمِ] «حبّ ذات مقدّس حق»، اعلان عصیان و غوایت او را در همه عوالم و در لسان همه انبیاء علیهم السلام فرمود. و قال تعالى: «وَ عَصى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوى» (طه ١٢١).
🔸[وقتی] کثرات از میان برداشته شده و عالم، عالم وحدت و یگانگى مى‌شود. جمال جمیل محبوب، تلألؤ نموده و بو و رایحه‌ی محبوب از هر چیزى به مشام مى‌رسد. این است معناى فرمایش رئیس الموحدین حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) : «و کمال توحیده الإخلاص له و کمال الإخلاص له نفی الصفات عنه» (نهج البلاغه، خطبه ١)؛ که آدمی باید بالعیان محبوب را دیده و از کثرت که غیر از محبوب و معشوق است بگذرد.
👇👇👇