#گزارش_درسگفتــار شبستان(حرمســرا) در دوره قاجــار دکتر آتنــا #غلام‌نیــارمی؛ نویسنده و پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی و تاریخ اجتماعی 🔰 تنها این زن ایرانی نیست که در نگاه مستشرقان تقلیل پیدا کرده و منفعل تصور می‌شود، آن‌ها قصد دارند تا در سطحی کلان، نظام سیاسی ایران و در مرتبه‌ای بالاتر اسلام را تضعیف کنند. 🔻شرق‌شناســان برای توصیف زن‌ِمسلمان شرقی از سه کلیدواژه‌ی ابــژه‌گی، انفعال و فرودست استفاده می‌کنند. آن‌ها زن ایـرانی را محدود و محصور در اندرونی، قربانی خشونت مردانه و ابژه‌ی تحت هژمونی ساختـار و فاقد عاملیت وصف می‌کنند در حالی که وقتی به منابع تاریخی دیگری جز منابع شرق‌شناسان رجوع می‌کنیم، در‌می‌یابیم زن ایـرانی سوژه، کنشگـر، فرادست و عامل است. 🔻پروژه‌ی مستشرقین یک پــروژه‌ی ۵۰۰ - ۶۰۰ ساله است که با نیت ثبت روایت تاریخی خود به عنوان منبع برای آیندگــان، از زمان صفویه آغاز شد. با مطالعه‌ی سیر تاریخ اجتمــاعی ایران درمی‌یابیم که تنها این زن ایرانی نیست در نگاه مستشرقان تقلیل پیدا کرده و منفعل تصــور می‌شود، بلکه آن‌ها از توصیف این ویژگی‌ها قصد دارند تا در سطحی کــلان، نظام سیاسی ایران در آن دوره و در مرتبه‌ای بالاتر اسلام را تضعیف کنند. 🔻ما از کلمه «شبستان» جایگــزین حرمســرا استفاده می‌کنیم به این علت که کلمه حرمسرا اساسا یک کلمه مغولی-عثمــانی است و اتفاقا آن چیزی که شرق‌شناسان از زن ایــرانی تعریف می‌کنند، به حرمسراهای عثمانی بیشتر شباهت دارد. آن‌ها مدعی‌اند که این فضــا به‌طور کلی از ارتباط با جهان خارج محروم بوده و ارتباط آن‌ها با سیاست تنها به دسیسه‌های فریبکارانه زنــانه منحصر بوده است. اما وقتی که به منابع قدیمی‌تر مانند منابع یونانی رجوع می‌کنیم متوجه می‌شویم که مشخصا از زنــان ایرانی به نیکی یاد شده و به قدرت زنان ایرانی در دربار اذعان شده است. 🔻مستشرقین شبستان را نهاد فســاد دربار شاهان معرفی کردند در صورتی که نهاد شبستان یک نهــاد سازمان‌یافته بوده که کارکردها و ویژگی‌های یک نهــاد اجتماعی را نیز دارا بوده است. خرده‌نظــام‌هایی که ذیل شبستان وجود داشته عبارت است از: خرده نظام آمــوزش، خرده نظام اقتصــادی که بسیار فعال و جدی دنبال می‌شده، خرده نظام فرهنگی و خرده نظام مذهبی. کارکــردهای شبستان نیز کارکرد زیستی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است. البته نهاد شبستان کژکارکردهایی نیز داشته برای مثال سطح بالای رفاه و دارا بودن امکانات در آن زمان با توجه به فقر اقتصادی مردم عادی، اما نگاه شرق‌شناسان به این مکان غرض‌ورزانه و برای کوبیدن زن ایــرانی و هویت ایرانی اسلامی است. 🔻کنشگــری زنان ایــرانی تنها مختص به زنان دربار نیست بلکه در بین مردم عادی و توده‌ی زنان نیز امثال زینب پاشا را داریم که از دل یک خانواده معمولی، متعصب و مذهبی در آذربایجان بیرون آمد. به طور کلی زن ایــرانی هیچ‌وقت ابژه نبوده و همواره برای خود حقوقی داشته است و بعد از اســلام نیز بهترین حقوق را دارا شد؛ لذا نمی‌توان زن ایرانی را با زن اروپایی مقایسه کرد و ویژگی‌های زن ایرانی را از زاویه‌ی نگاه یک زن اروپایی وصف کرد. ✨آگـاهـے‌‌ بـــراے‌‌ سامـــانے‌‌ دیگــر✨ مدرســـه تـ؋ـکر و نــوآوری نگــــــاهـ ‌ 🆔️ @sch_negah