📖 تفسیر سوره حمد، آیات ۱ الی ۳ بِسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ * الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ * الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان * ستایش خدایی را که پروردگار جهانیان * رحمتگر مهربان ●| دلیل تکرار «الرحمن الرحیم» |● خب، بعد از آن بلافاصله «الرَّحمنِ الرَّحيم»؛ باز بخشنده بخشایشگر؛ صفت دیگری برای الله. اینجا تکرار شده؛ هم در «بسم الله» آمده بود، هم در اینجا آمده. می‌توانیم بگوییم این تکرار از این جهت مانعی ندارد که «بسم الله» یک صیغهٔ جداگانه است، یک عبارت جداگانه است، مال همهٔ سوره‌ها است، در اوّل همهٔ سخن‌ها است، بنابراین «الرحمن الرَّحيم» در «بِسمِ الله» یک حکایت جداگانه‌ای است. در خود سورهٔ حمد بعد از «بسم الله» هم این صفت آمده برای تفهیم معارفی که در کلمهٔ «اَلرَّحمن» و «الرّحیم» هست که اشاره کردیم. می‌توانیم هم بگوییم نه، «الرَّحمنِ الرَّحيم» در «بسم الله» از دیدگاهی مورد توجه بود و در اینجا از دیدگاه دیگری. در آنجا «الله» را با صفت رحمان و رحیم - دارنده رحمت همگانی و دارنده رحمت ویژه همیشگی - توصیف کردیم، برای اینکه صفت خداوند را بیان کرده باشیم اما در اینجا که بعد از «رَبِّ العالَمین» می‌گوییم «الرَّحمنِ الرَّحیم»، برای این است که جهت ربوبیت الهی را بیان کرده باشیم. خدا که «رَبِّ العالَمین» است یعنی پرورش دهنده است، رشد دهنده است، تربیت کننده است و پیش برنده است، در چه جهتی خدای متعال پرورش می‌دهد؟ در چه جهتی انسان‌ها و موجودات را رشد می‌دهد؟ یا خداوندگاری عالم و کردگاری عالم نسبت به موجودات، در چه جهتی و دارای چه مضمونی است؟ پاسخ این است که دارای مضمون رحمت است. رشد می‌دهد انسان‌ها را در جهت رحمت، هدایت می‌کند در جهت رحمت، امور آنها را اداره می‌کند و تدبیر می‌کند در جهت رحمت: از رحمت آمدند و به رحمت روند خلق این است سر عشق که حیران کند عقول [۱] رحمت، هدف و جهت خلقت انسان و هدایت انسان و تربیت انسان و تدبیر امور انسان و دیگر موجودات است. پس «الرَّحمنِ الرَّحیم» یک بار دیگر در اینجا ذکر شده برای افاده این مقصود. 📝پاورقی: [۱]. محمد رضا صهبای قمشه‌ای 📚تفسیر سوره حمد، آیات ۱ الی ۳، ص۴۰_۴۱ 🎙امام خامنه‌ای مدظله‌العالی #تفسیر_قرآن #تفسیر_سوره_حمد @sh_hosein