📖 تفسیر سوره حمد، آیات ۴ الی ۵ مَلِكِ يَوْمِ الدِّينِ * إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ [و] خداوند روز جزا است * [بار الها] تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌جوییم ●| بحثی دربارهٔ اختلاف قرائات قرآن کریم |● در بیان سورهٔ مبارکه حمد، رسیدیم به جملهٔ «مالِكِ يَومِ الدّين». دو قرائت در اینجا معروف است: یکی همین «مالِك يَومِ الدّين» است و دیگری «مَلِكِ يَوم الدين». یک اشاره مختصری به اختلاف قرائات بکنم در قرآن کریم: غالباً مواردی که قُرّاء هفتگانه معروف در متن قرآن اختلاف کرده‌اند - که موارد هم چندان زیاد نیست - اختلاف بر سر چگونگی خواندن یک کلمه است. در رسم الخط قدیمی عربی هم در غالب قرآن‌های کشورهای اسلامی رعایت می‌شود، «الف» وسط کلمه را در بعضی از کلمات - نه همهٔ کلمات - نمی‌نویسند و با یک نیمه الفی بر روی حرف قبل از «الف» آن را نشان می‌دهند. مثلاً «مالك» را می‌نویسند «ملك» و یک «الف» کوچکی روی حرف میم می‌گذارند که معلوم بشود اینجا مراد «مالك» است، نه «مَلِك». این نیمه حرکت را البته حالاها می‌گذارند. در بسیاری از کلمات قرآنی همین جور است که «الف» وسط نوشته نمی‌شود. یک ضابطه خیلی دقیقی هم این رسم الخط ندارد. در کتب مخصوص رسم الخط که مسلمین نوشتند، فصولی در کتاب‌ها نوشته شده، مخصوص بیان رسم الخط قرآن. چون می‌دانید مسلمان‌ها به همهٔ جوانب قرآن رسیدگی کردند، دلبستگی داشتند؛ از جمله مسئلهٔ رسم الخط. مثلاً در الإتقان سیوطی یک فصل مُشبعی در باب رسم الخط قرآن هست. آنجا ذکر کردند که «الف» بعد از کدام حرف‌ها ساقط می‌شود در نوشتن؛ در تلاوت نه، خوانده می‌شود. به نظر می‌رسد که اختلاف نظر در باب اینکه در سورهٔ حمد «مالِك يَومِ الدين» است يا «مَلِكِ يَومِ الدّين»، ناشی می‌شود از همین قضیه و «ملك» نوشته شده بوده، بعضی «مَلِك» خواندند، بعضی هم می‌گفتند نه، این همان «ملك» است. هر دو قرائت طبق فتوای علما صحیح است و در معنا هم تفاوت زیادی نخواهد کرد، همان طور که حالا عرض می‌کنیم. این آیه شریفه این جوری است: «ملِكِ يوم الدين». البته قرائت «ملِك»(با الف) شاید معروف‌تر است و از جهتی هم ممکن است ما ترجیح بدهیم قرائت «ملِك»(با الف) را بر قرائت «مَلِك». بخصوص که بیشتر قرآن‌ها هم «ملك»(با الف) می‌نویسند. حالا این نکته را ضمناً عرض بکنم: اینکه گفتیم اصل اختلاف قرائت ناشی شده از ننوشتن «الف»، این در جای خود محفوظ لكن الان «ملك» را با «الف» می‌نویسند در قرآن‌ها. اصل اختلاف ناشی شده از آن، اما خود این کلمهٔ «ملك»(با الف) جزو آن مواردی نیست که «الف» حذف می‌شود. همین حالا در قرآن‌ها «ملِكِ يَومِ الدّين» را با «الف» می‌نویسند، نه «مَلِک یوم الدین». 📚تفسیر سوره حمد، آیات ۴ الی ۵، ص۴۳_۴۴ 🎙امام خامنه‌ای مدظله‌العالی #تفسیر_قرآن #تفسیر_سوره_حمد @sh_hosein