✅ پاسخ سوال
✍️در قرآن مجید، درباره حرکت و جابه‌جایی کشتی‌ها در دریا، از عبارت «فی الْبَحْر» استفاده شده که در زبان فارسی معادل آن کلمه «در» می‌باشد؛ از این‌رو، این آیه به این صورت ترجمه شده است: « کشتی‌ها را مسخر شما کرد تا به امر او در میان دریا روان شوند »
اما اینکه چرا در کلمه "ماء" از "علی" استفاده شده، شاید علت این تفاوت این باشد که :
🔶 پاسخ اول: دریا (بحر) یک مکان است و این کلمه اسم مکان نیز می‌باشد؛ از این‌رو از حرف جر «فی» برای اشیایی که در آن وجود دارند استفاده می‌شود؛ اعم از اینکه آن شیء در درون آن قرار داشته باشد یا در حاشیه آن.
↩️در کتب نحوی ( مثلا در کتاب هدایه قسمت مفعول_فیه ) وقتی مکان و زمان را به دو قسم ( مبهم و محدود ) بیان می‌کنند، علماء نحو می‌گویند : در مکان‌های محدود "حرف فی" لفظاً باید ذکر شود.
در اینجا هم "بحر" مکان محدود می‌باشد که ذکر شدن حرف "فی" مناسب و لازم است.
↩️ به خلاف آب (ماء) که مکان نیست، بلکه یک شیء است. به همین دلیل فقط برای اشیائی که واقعاً در درون آن قرار گرفته‌اند، از حرف «فی» استفاده می‌شود و برای اشیائی که در حاشیه آن قرار گرفته اند از «علی» استفاده می‌گردد.
پاسخ دوم : همیشه وجه و دلیل کاربرد یک ترکیب بستگی به قصد متکلم دارد، در این مورد نیز که باید از لفظ "فی"استفاده شود ولی خداوند از "علی" استفاده کرده است، هدفی وجود دارد :
↩️ یکی از کاربرد معانی حرف جاره "علی" استعلاء است که گاهاً با احاطه و سلطه همراه هست که در استعمال نیز ، این جهت با توجه به اراده متکلم لحاظ می‌شود.
ولی در مورد کلمه "فی" فقط دخول شیئٍ فی شیئٍ هست.
↩️ حال با توجه به این مطلب باید گفت : در مورد آیه‌ی « و کان عرشه علی الماء » همانطور که علماء شیعه نیز می‌گویند مراد از عرش، قدرت الهی است که احاطه‌ی کامل بر تمام اشیاء دارد نه اینکه در خارج واقعاً جسمی به عنوان "عرش الهی" در کار باشد که روی آب شناور باشد.
قصد متکلم با حرف "علی" این است که می خواهد این معنی ( استعلاء و برتری ) را به مخاطب منتقل نماید.
✔️مؤید ما در این مطلب، روایت ذیل است که در تفسیر آیه‌ی " و کان عرشه علی الماء " وارد شده است و به وضوح اشاره به این مطلب دارد :
🔸عن الرّضا (علیه السلام) : ... ثُمَّ جَعَلَ عَرْشَهُ عَلَی الْمَاءِ لِیُظْهِرَ بِذَلِکَ قُدْرَتَهُ لِلْمَلَائِکَهْ
یعنی : (خداوند) سپس عرش خود بر آب قرار داد تا با این کار قدرتش را به ملائکه ظاهر و آشکار نماید.
عیون اخبار الرضا جلد یک صفحه ی ۱۳۴
🔮@shahed_adabiyat