یکی دیگر از آثار و علائم حیات روحی و اجتماعی، امید و اطمینان به آینده است. روح مرده آینده را تاریک می‌بیند. امید و ترجّی غیر از آرزو و تمنّی است. تمنّی‌های احمقانه کار اهل خیال است که از واقعیت به خیال می‏گریزند، اما ترجّی شأن اهل عقل و اراده است. قرآن می‌گوید: "ولا تیأسوا من روح الله" و این نهی از زبان یعقوب است درباره یوسفی که چهل سال بود او را از دست داده بود. امید و اطمینان به آینده و اینکه آینده از آنِ ماست، شأن یک انسان یا یک جامعه زنده است. یکی از علائم جامعه مرده سرگرمی به گذشته و افتخارات گذشته است. توجه به گذشته باید باشد ولی آن اندازه که پایه و اساس ساختن آینده باشد، نه اینکه موضوع سرگرمی برای زمان حال باشد. (یادداشت‏‌ها، ج۳، ص۳۱۲) @motahari_nab