⭕️شکّ مقدس(۲)
♦️بحران در افکار و عقاید مذهبی جوانان(۲)
🔻شك براى انسان دالان و معبر خوبى براى رسيدن به ايمان و يقين است.
تا انسان از اين دالان عبور نكند و از اين معبر نگذرد، به آن سرمنزل بسيار عالى و لذيذى كه يقين نام دارد نمى رسد.
🔻قرآن هم تلويحاً دعوت به شك كرده است؛ كجا؟
🔻يكى از كتابهايى كه سرسختانه با تقليد مبارزه كرده است قرآن است.
شايد در دنيا كتابى پيدا نشود كه اين مقدار بر اين موضوع تأكيد و اصرار كرده باشد. تا زمان قرآن كه پيدا نشده، اگر بعدها كتابهايى پيروى و تبعيت كرده باشند مطلب ديگرى است.
🔻يك وقتى من در آيات قرآن تتبّع كردم، ديدم از زبان هر پيغمبرى- بدون استثناء- تقليد و تبعيت كوركورانه از اسلاف و گذشتگان و محيط را انتقاد كرده است. از زبان مردم مى گويد:
إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى أُمَّةٍ وَ إِنَّا عَلى آثارِهِمْ مُقْتَدُونَ .
در يك آيه ديگر: إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى أُمَّةٍ وَ إِنَّا عَلى آثارِهِمْ مُهْتَدُونَ
مى گويد اينها جواب پيغمبران را اين جور مى گفتند:
ما گذشتگان و اسلاف خودمان را بر يك طريقه اى يافته ايم و دنبال همان طريقه پدران خودمان مى رويم.
يا گفتند راه درست همان راهى است كه پدران ما رفتند.
🔻قرآن در جايى مى فرمايد: أَ وَ لَوْ كانَ آباؤُهُمْ لا يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَ لا يَهْتَدُونَ
ممكن است پدران اينها شعورشان به هيچ چيزى نمى رسيده است، باز هم بايد از پدرانشان پيروى كنند؟!
🔻قرآن وقتى كه دعوت مى كند به اينكه رشته تقليد را از گردن دور بيندازيد، دعوت به شك مى كند؛
يعنى ترديد كنيد در آنچه كه از پدران و مادران و اسلاف و محيط خودتان فرا گرفته ايد.
🔻اما قرآن كه مى گويد ترديد كنيد، منظورش اين نيست كه ترديد خوب است؛ بلكه ترديد كنيد تا بتوانيد تحقيق كنيد.
تا زمانى كه انسان در سنن محيط خودش و در تقاليد پدران و مادران ترديد نكند هرگز موفق به تحقيق نخواهد شد.
🔻پس اينكه عرض كردم قرآن هم دعوت به شك كرده است اين جور دعوت به شك كرده است؛
مى گويد در صحت آنچه كه از اينها گرفته ايد ترديد كنيد براى اينكه بتوانيد مجالى براى تحقيق بيابيد.
🔻من اين شك را «شك مقدس» مى نامم، يعنى شكى كه براى تحقيق و مقدمه تحقيق است.
▪️مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، ج30، ص: 171-170-(با تلخیص و ویرایش جزئی)
https://eitaa.com/shakhes1340