#پرونده_جمعیت
#مقاله
♦️اهميت تحليل‌هاي فرهنگي جمعيت
✏️ سید حسین شرف الدین و اسماعيل چراغي کوتياني
🔷 در بررسي‌هاي جمعيت‌شناختي، ابتدايي‌ترين و شايد بنيادي‌ترين شكل تبيين، تبيين دموگرافيك است. در تبيين دموگرافيك، پديده‌اي جمعيتي را با پديده‌هاي ديگر جمعيتي توضيح مي‌دهند. مثلاً تغييرات در حجم جمعيت با ارجاع به پديده‌هاي باروري، مرگ ومير و مهاجرت تبيين مي‌شوند. توصيف پديده‌هاي جمعيتي و تبيين جمعيت‌شناختي اين پديده‌ها روي هم رفته يك حوزة دانشي خاص را به وجود آورده كه گاه با عناوين مترادف جمعيت‌شناسي رسمي، تحليل جمعيت يا جمعيت‌شناسي خالص از آن ياد مي‌شود.
🔶 با اين حال براي شناخت وضعيت جمعيت و برنامه‌ريزي و پيش‌بيني آيندة آن، تبيين‌هاي دموگرافيكي كفايت لازم را ندارند؛ زيرا اين نوع تبيين‌ها به رغم دقت فراوان، محدودند و از گسترة اندكي برخوردارند. يك بررسي دامن‌گستر، تحليلي است كه بتواند شرايط و بسترهايي را كه پديده‌هاي جمعيتي، در آن واقع مي‌شوند نيز توضيح دهد. ازاين رو جمعيت‌شناس بايد پا را از حوزة دانش خود فراتر نهد و از مفاهيم و داده‌هاي دانش‌هاي ديگر، به ويژه علوم اجتماعي، براي تبيين كامل‌تر استفاده كند. اين گونه تبيين‌ها امروزه در قالب جمعيت‌شناسي اجتماعي يا جمعيت‌پژوهي به كار گرفته مي‌شوند.
🔷 جمعيت‌پژوهي حوزه‌اي ميان رشته‌اي است كه علاوه بر مطالعات جمعيت‌شناسي، شامل توصيف و تبيين دموگرافيك و غيردموگرافيك پديده‌هاي جمعيت، مطالعة عوارض و پيامدهاي غيردموگرافيك پديده‌هاي جمعيتي را نيز در بر مي گيرد. تبيين و تحليل اجتماعي- فرهنگي جمعيت نيز به بررسي نقش فرهنگ، سبك زندگي و باورها و نگرش‌هاي مردم دربارة تشكيل خانواده، زناشويي، باروري، فرزندآوري، و... مي‌پردازد و نيز به اينكه جمعيت با اثرپذيري از چه عوامل اجتماعي و فرهنگي‌اي افزايش يا كاهش مي‌يابد. نوع تربيت خانوادگي، آداب و رسوم، باورهاي مذهبي، سنت‌هاي قومي، فرهنگ بومي، الگوهاي زيستي، اقتضائات محيطي و عناصر ديگري كه در اين خصوص دخالت و تأثير دارند، حوزة مطالعاتي تحليل اجتماعي جمعيت را تشكيل مي‌دهند.
🔶 خصلت فرهنگي‌يافتن به معناي ديرپا بودن پديده و پايداري و مقاومت نسبي آن در برابر دگرگوني محيطي است. عناصر فرهنگي بر خلاف عناصر ديگر به آساني تغييرپذير نيستند و با نوعي سازوكار تداوم همراه‌اند. ازاين رو حتي اگر در آينده دولت‌ها به اتخاذ يك سياست جمعيتي مبني بر طرفداري از افزايش باروري بپردازند، اين سياست به آساني نمي‌تواند بر نگرش زوجين دربارة فرزندآوري و تصميم آنها تأثير بگذارد.
🔷 گفتني است كه بررسي نقش فرهنگ در تحولات جمعيتي صرفاً محدود به رفتار باروري نيست. از فرهنگ و مؤلفه‌هاي آن در تبيين انواع گوناگون پديده‌هاي جمعيتي استفاده مي شود. موضوع تأثير هنجارهاي فرهنگي- اجتماعي بر نقش‌هاي مردان و زنان، روابط جنسيتي و رفتارهاي باروري، موقعيت و استقلال زنان، موانع فرهنگي در مشاركت اجتماعي و فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي آنها از جمله موضوعاتي هستند كه عمدتاً فرهنگي تحليل مي‌شوند. در موضوع باروري، نيز مطالعات بر اهميت نقش عوامل قومي- فرهنگي به منزلة متغيري مستقل تأكيد دارند و اغلب به تأثير خرده‌فرهنگ‌ها در موضوع باروري گروه‌هاي قومي توجه مي‌دهند.
👣 این مطلب ادامه دارد...!!
📌آدرس کانال؛
🆔 @sharafoddin_ir