خوشحالی عایشه از خبر شهادت امیرالمومنین(علیه السلام)
ابن سعد در الطبقات الکبرى و طبری و ابوالفرج اصفهانی و بلاذری و ابن اثیر و ... نقل کرده‌اند:
«سفیان بن امیه، خبر کشته شدن على (علیه السلام) را به حجاز برد، وقتى این خبر به عایشه رسید گفت:
«فأَلقتْ عَصاها واستقرَّ بها النَّوى ***** کما قرَّ عیناً بالإیابِ المُسافِرُ.
📚[ الطبقات الکبری، ابوعبدالله محمد بن سعد بن منیع الزهری(م230ق)، تحقیق: علی محمد عمیر، قاهره، مکتبة الخانجی، ج3، ص38/ و تاریخ الرسل و الملوک (تاریخ الطبری)، ابوجعفر محمد بن جریر بن یزید بن کثیر طبری آملی(م310ق)، بیروت، دار الکتب العلمیة، ج3، ص15؛ و تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، 1387ق، ج5، ص150/]
📌ترجمه :
عصایش را انداخت و سرجاى خودش آرام گرفت. هم‌چنان که چشم‌ها در هنگام بازگشت مسافر روشن مى‌شود.»
این بیت شعر، ضرب المثلی است که از زمان جاهلیت بر جاى مانده
📖[این بیت از ابیات معقر بن أوس ابن حمار البارقى(م580میلادی) از شعرای عصر جاهلی است. تاریخ الطبری، دارالتراث، پیشین، ج7، ص648]
و زمانی استفاده مى‌شود که بعد از سختى و اندوه زیاد، گشایش و راحتى و شادى نصیب انسان شود. چنان‌که عصا را در زمان سختی و ناتوانی به‌دست می‌گیرند و «انداختن عصا» نشان‌دهنده‌ی آن است که دیگر به عصا نیازی ندارد؛ چراکه ضعف و مشکلش برطرف شده. پس «انداختن عصا» کنایه است، از اطمینان قلب و آسودگى خاطر که وقتى شخصى در مکان معینى، قلبش آرام و فکرش آسوده شود، گفته می‌شود: «القى عصاه».
مقصود عایشه از گفتن این ضرب المثلِ شعری، آن بود که بگوید: از بابت على که سبب مشکلات و اندوهم بود، خیالم آسوده شد و دلم آرام گرفت، و همیشه منتظر چنین خبرى بودم، مانند کسىکه انتظار مسافرى را داشته باشد، که با آمدن مسافر چشم‌هایش روشن و قلبش آرام گردد!
آنان در ادامه می‌نویسند: «[عایشه پس از خواندن آن بیت ضرب‌المثل] پرسید: قاتل علی کیست؟
گفتند: مردی از قبیله مراد.
عایشه شعری خواند که مضمون آن چنین است:
«او (علی) اگر چه در موقع مرگ از ما دور بود، ولی زنده باد جوانی که مژده‌ی مرگ او را به ما داد و مسرورمان کرد.»
⛔️گفتار عایشه به گوش زینب دختر ام سلمه رسید و او به عایشه اعتراض کرد و گفت: «أ لعلیٍ تقولین هذا؟
عایشه! آیا درباره علی این‌چنین سخن می‌گویی؟! و خبر کشتن او را برای خود وسیله سرور می‌دانی؟!
عایشه به عنوان عذرتراشی گفت: من دیگر فراموش‌کار شده‌ام، هر وقت مطلبی را فراموش کردم تذکر دهید.»
📖الأخبار الموفقيات للزبير بن بكار، الزبير بن بكار بن عبد الله القرشي الأسدي المكی(م256ق)، تحقيق: سامی مكی العانی، بیروت، عالم الكتب، چاپ دوم، 1416ق-1996م، ص42، رقم:59.
سید مرتضی می‌نویسد: [این جواب عایشه به زینب در واقع] مسخره کردن زینب و نوعی ظاهرسازی به‌خاطر ترس از طعنه زدن زینب است، و بدیهی و روشن است که فراموش‌کار در غرض‌هایی که مطابق مرادش باشد، ضرب المثل به شعر نمی‌زند؛ پس آوردن این ضرب المثل، جز از قصد و از روی آگاهی نبوده است.
📗الشافی فی الإمامة، أبوالقاسم علی بن الحسين بن موسیٰ الموسوی المعروف بالشريف المرتضى و علم الهدی، محقق: السيد عبد الزهراء الحسينی الخطيب، طهران، موسسة الصادق، ج4، ص356
@Sibtayn