⚡️تنقیح سؤال یا کشف سؤال؛ نقطه آغاز تفقه 👌همانطور که قبلاً گفته بودیم: نقطه آغاز تفقه و نیمه اصلی تفقه، کشف و شرح سؤال است. در برخی از موضوعات باید تفقه را از تنقیح و تصحیح سوالات عرف آغاز نمود و در برخی از موارد ديگر: تفقه از کشف سؤال شارع آغاز می شود. بدون توجه به مرحله کشف و شرح سوال، درک صحیحی از تفقه حاصل نمی شود و بالتبع انگیزه افراد برای عمل به حکم کاهش می یابد. 👌به عنوان مثال: سؤال حاکم بر رحم اجاره ای (سؤالی از ناحیه عرف تخصصی)، عقیم بودن مادر است. با استفاده از مراحل تنقیح سوالِ: سؤال رحم اجاره ای حلیت دارد یا خیر؟ را در سؤال آیا برای رفع عقیم بودن زن راه حل های دیگری غیر از رحم اجاره ای وجود دارد؟ یا خیر؟ منحل می کنیم و با تغییر سؤال، جواب شارع به این سؤال را تبویب می کنیم. فقیهی که قدرت تبدیل سؤال بد به سؤال خوب را نداشته باشد؛ مسیر صحیحی برای دستیابی به جواب شارع را طی نمی کند. 👌 مثال دیگر: کشف سؤال حاکم بر طهارت است. اگر سؤال ما این باشد؛ که طهارت های مورد نیاز برای عبادت کدام هستند؟! به پاسخ غسل و وضو می رسیم و سایر ابعاد طهارت را به مکلف آموزش نمی دهیم! اما اگر سؤال ما این باشیم که سؤال طهارت چیست؟! و طهارت چه مشکلی از زندگی را حل می کند؟! و حوزه های اصلی طهارت چیست؟!؛ حداقل به ده نوع طهارت مطرح در سنت های حنیفیه فتوای قابل تفاهم و محفوف به علل الشرایع می دهیم. 👌مثال سوم: در فهرست کتاب شرایع الاسلام، سؤال حاکمی مبنی بر چیستی شرایع دین (چیستی اوامر و نواهی شارع) وجود دارد و به همین دلیل مرحوم محقق حلی، یک فهرست خطی از طهارت تا دیات را در پاسخ به این سؤال (در چهار بخش) استنباط کرده اند. در حالیکه با تغییر سؤال یک فقیه و کشف سؤال فرائض خمس، همه کتاب های فقهی، به عنوان پاسخی برای سؤال های حاکم بر فرائض خمس، تصور و تبویب می شوند. (درباره فهرست جدید فقه ذیل سؤالات فرائض خمس در آینده بیشتر توضیح می دهم.) 👌به عنوان مثال دیگر: سؤال حاکم بر استحباب جمع آوری زباله ها در مسجد و غیر مسجد؛ تبیین الگوی مطلوب و ارزان جمع آوری زباله است. در شرایط فعلی به دلیل حکومت الگوی متمرکز جمع آوری زباله و تولید حداکثری زباله توسط کارخانه ها، هزاران میلیارد تومان را صرف جمع آوری و دفن و بازیافت زباله می کنیم! (در الگوی غیر متمرکز مدیریت پسماند؛ توصیه های شارع برای کاهش و جمع آوری و بازیافت زباله را تجمیع کرده ایم. ) 👌در همه مسائل فقهی، در ابتدای امر به تنقیح یا کشف سؤال می پردازیم. توجه به روش کشف سؤال (تئوریزه شده در قاعده اصولی: بیان مبتنی بر تأمل)، کارآمدی نظریات و احکام فقهی در حل مسائل جامعه را تبیین می کند. البته در کتاب کفایة الاصول قواعد ممهده چندانی برای کشف و تنقیح سؤال ارائه نشده است. حجت الاسلام علی کشوری (مدیر مدرسه فقهی هدایت) - جلسه چهاردهم فقه البیان - پنجشنبه ۱۳ رجب ۱۴۴۵ - حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها #فقه_البیان #قواعده_ممهده_پایه #فقه_نظام https://eitaa.com/olgou4