دختر جوان أبوهلال عسكری در قرن چهارم هجری کتابی دارد به نام "جَمهَرَةُ الأمثال" شبیه همین "امثال و حکم" دهخدای خودمان. او در کتابش ضمن معرفی حدود دو هزار ضرب‌المثل‌ عربی، حکایت پیدایش آنها را نیز در قالب یک داستان گزارش می‌دهد. روز گذشته در این کتاب، حکایتی جالب از پیدایش ضرب‌المثل "فِی الصَّیفِ ضَیَّعتِ اللَّبَنَ" را دیدم. یعنی: در تابستان شیر را ضایع کردی! پیرمرد ثروتمندی با دختری جوان ازدواج می‌کند. بعد از مدتی دختر جوان بنای ناسازگاری می‌گذارد. دخترک پشیمان شده بود و دل و دماغ زندگی با پیرمرد را نداشت. در همان ایام مهر پسری زیبا ولی فقیر به دلش می‌افتد. دخترک که فکر می‌کرد ازدواج با مرد جوان خوشبختش خواهد کرد از پیرمرد تقاضای طلاق می‌کند. پیرمرد با دلی شکسته او را در یک روز گرم تابستان طلاق می‌دهد. دختر جوان بعد از سپری شدن عدۀ طلاق، شاد و شنگول با جوان مورد علاقه‌اش ازدواج می‌کند. اما از آنجایی که گفت‌اند: در همیشه روی یک پاشنه نمی‌چرخد، اوضاع و احوال مالی این زوج جوان بر وفق مرادشان پیش نرفت و فقر و گرسنگی به سراغشان آمد. در یکی از همین روزهای نداری و فقر راهشان به منزل همسر سابق زن جوان می‌افتد. جوان فقیر به همسرش پیشنهاد می‌کند که برو سراغ پیرمرد. بگو حداقل یک سهمیه شیر برای ما تعیین کند تا از گرسنگی نمیریم. دختر هم با شرمساری به خانۀ همسر سابق می‌رود. اما دخترک از زبان پیرمرد فقط یک جمله می‌شنود: "فِی الصَّیفِ ضَیَّعتِ اللَّبَنَ" یعنی همان موقع که طلاق گرفتی (تابستان) شیر را از دست دادی! می‌گویند: یکی از علمای ربّانی را دیدند که سر سجاده نشسته و تسبیح در دست، همین جمله را تکرار می‌کندکه فِی الصَّیفِ ضَیَّعتِ اللَّبَنَ. از ایشان می‌پرسند که این دیگر چه ذکری است؟! او پاسخ می‌دهد که با خود حدیث نفس می‌کردم! به خود می‌گفتم: عمری با خدا سر ناسازگاری داشتی، حالا که نقد جوانی را باخته‌ای، آمده‌ای؟ امروز با چه رویی از خدا طلب حاجت می‌کنی؟ آن روزی که باید رابطه‌ات را با خدا اصلاح می‌کردی نکردی، حالا که جوانی‌ات رفته است، پیدایت شده؟ فِی الصَّیفِ ضَیَّعتِ اللَّبَنَ در تابستان شیر را ضایع کردی! این ضرب‌المثل است. اما قرآن لطیف‌تر و نورانی‌تر از آن را می‌گوید. به شهادت قرآن هنگامی که گنهکاران را وارد جهنم می‌کنند به آنها گفته می‌شود: نعمت هاي پاكيزه خود را كه می‌توانستید وسيلۀ آبادی آخرتتان قرار دهید در زندگی دنيايتان بیهوده و بی‌ثمر مصرف كرديد و رفت. قم/ ۱۷ شهریور ۹۵