باسلام به طور کلی در تاریخ ،قضاوت راجع به حوادث تاریخی خیلی مشکل و همراه با شک و تردید زیادی است . مورخ باید همچون یک پزشک حاذق از روی آثار و علائم، در مورد مسائلی که آنها را ندیده ، نظر بدهد. قبلا عرض شد کلمه تاریخ از واژه ارخ (به معنی ماه قمری و کنایه از 《 زمان 》)گرفته شده اما برخی علمای فلسفهء تاریخ ، معتقدند کلمهء تاریخ از کلمهء فا‌رسیِ 《تاریک》گرفته شده یعنی ، مبهم و غیرواضح. و لذا اختلاف نظر و اختلاف اقوال و روایات در این علم خیلی زیاد است. اما آنچه که مسلم است ، این استکه در وقوع یک حادثه عوامل زیادی نقش دارند که هر کدام از این عوامل اگر به وقوع نپیوندد ، آن واقعه ، رخ نخواهد داد. بنابراین در بین فیلسوفان فلسفه تاریخ ، بحث مفصلی داریم مبنی براینکه اراده‌ها و تفکرات و نظریات چگونه بوجود می‌آیند و این اراده‌ها و عوامل را چه کسی هدایت میکند؟ مورخین مذاهب توحیدی ، مخصوصا در اسلام و یهودیت ، اعتقاد دارند که همه اراده‌ها تحت اراده خداوند متعال است. اما مورخین غیرتوحیدی ، همه را معلول تصادف و جمع عوامل مادی می‌دانند. واقعه لوتریسم ، یک نظریه‌پردازی بسیار مهم و عجیبی بود که مسیر تاریخ اروپا را عوض کرد و یا بعبارت دیگر یک نقطه عطف در تاریخ اروپا بود. گفتیم که قبل از لوتر ، کسان دیگری هم این نظریات را داشتند . اما چه شد که لوتر در ابراز این عقاید و تثبیت آنها موفق شد؟ چه شد که کلیسا در مقابل لوتر عقب نشینی کرد؟ چه شد که او را همچون جان هوس ، تکفیر نکردند و زنده زنده نسوزاندند؟ چه شد که سلاطین اروپا از لوتر پشتیبانی کردند و کلیسا را تحت فشار گذاشتند؟ تحلیل‌گران تاریخ ، عوامل زیادی را برای این مسئله ذکر کرده‌اند که مهمترین آنها عوامل سیاسی در جهت استقلال کشورها از کلیسا و همچنین عوامل اقتصادی برای عبور از مرحله فئودالیسم به مرحله سرمایه‌داری است. القصه ، اگر نظر این حقیر در مورد علل موفقیت لوتر خواسته شود ، ضمن تایید همه این عوامل ، به عنوان یک شخص تقدیرگرا ، بیشتر بر نقش اراده الهی تاکید دارم و اینکه قطعا خواست خداوند بود که یک‌سری عوامل دست بدست یکدیگر بدهند تا جهان به یکباره عوض شود و انسانِ طرفدار نظریه زمین‌تختی و زمین‌محوری ، به کاوش در دورترین کرات و مشاهده لبهء جهان در فاصله ۲۰۰ میلیون سالی بیگ‌بنگ بپردازد. توجه به این نکات و تحلیل علل پیدایش لوتریسم و نتایج آن در تشخیص و تحلیل تاریخ نهضتهای اسلامی که بعدها طی یک دوره جداگانه خواهیم گفت ، بسیار مهم است که انشالله در جای خود خواهد آمد. در این کانال ایتا سعی ما بر این است که دوره‌های متنوع آموزشی ومفید تاریخی ، گذاشته و برخلاف کانالهای دیگر که فقط نکته‌های تاریخی می‌گویند، به بیان دوره‌های تاریخی به طور کامل پرداخته و در صورت لزوم ، وقایع هردوره را تحلیل کنیم. تا کنون دوره‌های تاریخ ایران باستان ، تاریخ ایران بعد از اسلام تا حمله مغول ، تاریخ ایران از حمله مغول تا دوره انقلاب اسلامی و روحانیِ مغول ، تاریخ دنیای باستان ، تاریخ روم باستان و قرون وسطی را گفته ایم و از اینجا به بعد انشالله وارد دوره اروپای‌ عصر جدید می‌شویم که شامل سال‌های ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی است. @tarikhbekhanim