🔴🚩شبهه: چرا پدر را به خاطر قتل فرزند قصاص نميكنند؟
⚪🏳پاسخ:«چرا پدر را به خاطر قتل فرزند قصاص نميكنند؟» سؤالي است كه لازم است مورد بررسي قرار گيرد.درمورد این سوال جواب های مختلفی داده شده،به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
🔸️قصاص داراي دو جنبه است. حقالله و حقالناس. جنبة حق الهي در اين مورد بخشيده شده است امّا مواردي هست كه اگر جنبة حقالناس نيز مورد بخشش قرار گيرد باز هم حكم اجراء ميشود.
نباید چنین گمان کرد كه قتل فرزند توسط پدر، هيچگونه مجازات ندارد!!زیرا با مراجعه به قوانين مربوطه پي ميبريم كه 4 نوع جريمه براي جرم تعيين شده است:
1. پدر ديه فرزند را پرداخت كند. و خود حقي در آن ندارد.
2. به دستور قاضي پدر بايد تبعيد شود.
3. تعريز، اين مورد به صلاحديد قاضي معين ميشود.
4. كفّاره، (گرفتن دو ماه روزه).
🔹️به این نکته توجه کنیم:اگر اين شخص پسر 4 ساله همسايه را بكشد قصاص ميشود؟!در پاسخ بايد گفت: حكم قصاص زماني قابل اجراء است كه ولي دم، مطالبه قصاص كند. ولي دم مخيّر است كه مطالبه قصاص كند يا ديه بگيرد بنابراين قاضي نميتواند قبل از تقاضاي قصاص از طرف ولي دم، حكم قصاص را اجرا كند. امّا در جايي كه ولي، خود قاتل است، به تعبير ديگر بوجود آورنده، فرزند خود قاتل است، عقلاً صحيح به نظر نميرسد كه ولي دم مطالبه قصاص خود كند. تقاضاي قتل خود مشكل امكان وقوعي نيز دارد. به همين دليل شارع به پرداخت ديه بسنده كرده است. در ضمير مطالبه، طرفين نهفته است لذا مطالبه از خود معنا ندارد.
🔸️ازشبهه کننده سوال می پرسیم که آيا اقدام پدر به قتل فرزند به خاطر علم و آگاهي او به قوانين جزائي بوده است؟ آيا پدر داغدار در سوگ فرزند، با خاتمه يافتن جلسه دادگاه مجدداً اقدام به كشتن ساير فرزندان ميكند؟ كدام پدر سراغ داريد كه پس از ارتكاب جرم حتي نسبت به آن بيتفاوت باشد؟ و چه مجازاتي از اين سختتر كه پدر را در غم فرزند رها كرده تا او هر روز شاهد جاي خالي فرزندش باشد. آيا قصاص ميتواند تسكيندهنده و اصلاحگر چنين پدري باشد؟
🔹️نقش پدر و جايگاه او در نظام خانواده آنقدر رفيع است كه مانع بزرگي در اجراي حكم قصاص است. همچنین تحكيم نظام خانواده حكم ميكند در چنين مواردي ركن مهم خانواده صيانت شده و به پرداخت ديه اكتفاء شود.
🔸️دليل ديگري كه در قتل فرزند قابل ملاحظه است، رابطه عشق و علاقة پدر و فرزندي است كه اقدام به قتل فرزند را امري عجيب و ناباورانه كرده است. همين عشق و علاقه باعث ورود شبهاتي در عمدي بودن قتل ميكند كه در نهايت مانع اجراء حكم قصاص ميشود.
💠عنصر ديگري كه در وضع قانون دخيل است موارد غالب و اكثر در يك قضيه است به اين صورت كه هرگاه يك قضيه به طور نادر اتفاق بيفتد قانوني براي آن وضع نميكنند امّا اگر همان قضيه و يا مشابه آن جنبه غالب به خود بگيرد در عرف عقلا براي آن قانون قرار ميدهند. در اينجا نيز اقدام پدر در قتل فرزند امري كاملاً نادر است لذا در هيچ كجا براي چنين مواردي حكم قصاص وضع نميكنند.در واقع قانون اسلام كاملتر از قوانين ساير كشورها است. زيرا اسلام پدر را در زمره ساير قاتلين قرار نداده است.
🔹️دليل ديگر در عدم قصاص پدر به قتل فرزند، ماهيت حكم قصاص است. جنبة حقالناس قصاص، همان جبران خسارت است كه ولي دم آنرا مطالبه ميكند. بنابراين اجراء حكم قصاص نسبت به پدر، نه تنها جبران خسارت نيست بلكه وارد كردن خسارت شديدتر بر يك خانواده است. با اين بيان فلسفه قصاص در اين مورد مصداق ندارد به هر حال اگر چارچوب حكم قصاص بر اساس مصالح است، آن مصالح در مورد پدر جريان ندارد.
در خاتمه به صورت فهرستوار مهمترين ادله را بر ميشمريم:
🔻1. حدّ قصاص با كمترين شبهه از بين خواهد رفت. احتمال دارد پدر قصد جدي نداشته است.
🔺️2. قتل فرزند امري كاملاً نادر است و در عرف عقلا براي موارد نادر قانون وضع نميكنند.
🔻3. در ماهيت قصاص علاوه بر حق الناس، جنبه حقالله هم هست كه خداوند از آن صرف نظر كرده است.
🔺️4. حكم قصاص در صورت مطالبه قابل اجرا است و در مورد قتل فرزند شرط مطالبه معدوم است.
🔻5. رابطه ابوّت و نبوّت در نزد خداوند بسي مهم است و خداوند آنرا مانع اجراء قصاص كرده است.
🔺️6. همانطور كه صاحب مال نسبت به اتلاف آن مجازات نميشود طبق حديث «انت و مالك لابيك» حكم قصاص جاري نميشود.
🔻7. قصاص راه انحصاري نيست بلكه در ساير موارد نيز اختياري است و سفارش به عفو نيز ميرساند كه راه زيبائي نيست.
🔺️8. حكم قصاص به لحاظ وجود مصالح و جبران خسارت است، و در اينجا اين مصلحت معدوم است.
⬅️جهت مطالعه بيشتر
۱. مجازات پدر و مادر در جرم كشتن فرزند، دكتر محمد اسحاقي، نشر، سفير صبح، چاپ اول 80.
۲فلسفه قصاص در اسلام،قدرت الله خسروشاهی،دفتر تبلیغات اسلامی،بوستان کتاب قم.
تدوین:#حجت_الاسلام_نجفی
🍂#@thaqalayn110