بخش سوم / ماکت انتخابات ۱۴۰۰، کدام عدالت؟ کدام آزادی؟
جریان شناسی گروه های موثر در انتخابات
تکثر در گروههای مرجع سیاسی و فکری در انتخابات 1400 به اوج خود خواهد رسید، بخشی از این تکثر به تغییر زیست جهان ایرانیان برمیگردد که عنصر فردیت و گریز از جمعگرایی نهادینهشده در کنشگرهای سیاسی در زندگی آنها پررنگ شده است و بخشی هم به تغییرات در فضای ارتباطی رسانهای برمیگردد.
سالهاست فضای سیاسی ایران از فرمولهای کلاسیک تبعیت نمیکند، غیر از بدنه ثابت و جانفدای ایدئولوژیک اصلاحطلب و اصولگرا رفتار اکثریت بیتعلق میانه قابل پیشبینی نیست و به عوامل متعددی مرتبط است، امروز جهان ارتباطی مخاطبان در دوران ارتباطات دوسویه و روزگار پررونق شبکههای اجتماعی بهگونهای شکل گرفته است که مانند قبل بیانیه فلان حزب و بهمان جمعیت تعیینکننده نیست، ساخت سیاسی کمکم این موضوع را باور کرده است که ممکن است اثربخشی یک پیج اینستاگرامی از فعالیت انتخاباتی یک حزب 50ساله بیشتر باشد، البته این به معنای نفی کارکرد احزاب جدی نیست، چراکه اگر یک حزب سیاسی بتواند خودش را با اقتضائات چنین فضایی بهروز کند حتی میتواند از قبل هم موثرتر باشد.
ویژگی مهم دوران ارتباط دوسویه و عصر شبکههای اجتماعی تعیینکنندگی قوت استدلال یک پیام است، اگر در روزگاری بزرگی رسانه بهمثابه پیامرسان عنصر تعیینکننده بود، امروز با غلبه خُرد رسانهها بر رسانههای بزرگ، میکرومدیاها تا حدودی امکان سانسور و تحریف را از ماکرومدیا گرفتهاند و آنچه در معادله پیام اهمیت یافته دوباره خود پیام است، حرف خوب ولو به سختی مسیر خودش را پیدا میکند، در دوره میانداری خُرد رسانهها خِرد رسانهای و قوت پیام اهمیت پیدا کرده است پس اگر فرد یا گروهی بتواند ایده نو داشته باشد و حرف جامع و مستدل بزند احتمالا بیشتر دیده خواهد شد. پس در وزنکشی دیجیتال احزاب و گروههای سیاسی آنچه اهمیت پیدا میکند داشتن ایده نو برای حکمرانی است.
این عامل جدید درکنار پایگاههای سنتی گروهها به گروههای سیاسی از رادیکالترین اپوزیسیون تا محافظهکارترین گروه دروننظام تکثری کمنظیر داده است و معادلات انتخابات را از همیشه پیچیدهتر کرده است.
در این بخش سعی میکنیم برخی گروههای موثر و فعال در فضای سیاسی کشور را مرور کنیم.
1 _ جریان اپوزیسیون خارجنشین شاخهبرانداز سخت
اپوزیسیون خشن یا مسلح اصطلاحی است که برای این جریان به شکل عمومی استفاده میشود، گروههای ارتجاعی چون سلطنتطلبها، منافقین و نسخههای بهروز شده آنها مانند ترامپیستها و فرشگرد و برخی گروههای تجزیهطلب جزء این گروه به حساب میآیند.
نکته مهم درمورد این جریان پس از خروج ترامپ از کاخ سفید این است که احتمال تضعیف آنها با تغییر استراتژی در کاخ سفید و حمایت از گروههای پیچیدهتر بیشتر است، در این صورت احتمال رادیکالتر شدن اقدامات این گروهها برای در صحنه ماندن و دیده شدن بیشتر میشود.
چهرهها: مریم رجوی، رضا پهلوی، مسیح علینژاد، امیرعباس فخرآور و....
رسانههای اصلی: تلویزیون منوتو، ایراناینترنشنال
استراتژی: تحریم انتخابات و تلاش برای ایجاد ناامنی قبل یا بعد از انتخابات.
2 _ جریان اپوزیسیون خارج شاخهبراندازی نرم
عموم جریانهای روشنفکری خارجنشین که در سال 88 و بعد از انتخابات علیه ایران فعال بودند در این رسته قرار میگیرند، عمده فعالیت آنها مبارزه نرمافزاری با نظام جمهوری اسلامی است و به دو دسته عناصر رسانهای و فکری تقسیم میشوند، مواجهه پیچیده رسانهای مانند بیبیسی فارسی در دوران پیش از ترامپ نمونه تکرارپذیر مواجهه این گروه با نظام جمهوری اسلامی است. استراتژی اولیه این جریان تبلیغ تحریم انتخابات پیشرو خواهد بود.
چهرهها: محسن کدیور، حسین باستانی، اکبر گنجی، حسن یوسفیاشکوری و...
رسانههای اصلی: بیبیسی فارسی، بخشی از ایراناینترنشنال
استراتژی: تحریم انتخابات
3 _ اپوزیسیون داخل شاخه نهضت آزادی
جریان نهضت آزادی پس از نامه مشهور علیاکبر محتشمیپور وزیر کشور دولت جنگ به امامخمینی(ره) تنها در انتخابات شورای شهر دوم به شکل رسمی و با کاندیدا وارد انتخابات شد و شکست سختی خورد، مجموعه نهضت آزادی که بیشتر در همان حلقه اولیه بعد از انقلاب مانده و کمتر رویش جدید داشته است در سالهای دوم خرداد و پس از آن موتلف جریان اصلاحطلب رادیکال شد. به نظر میرسد تنها درصورت بالا رفتن مشارکت در حد رسیدن به نصابهای تاریخی یا تاییدصلاحیت گزینهای شناختهشده از اصلاحطلبان رادیکال ممکن است این جریان رسما در انتخابات حضور پیدا کند، البته حوزه نفوذ نهصت آزادی بسیار محدود و در حد نخبگان اپوزیسیون کلاسیک جمهوری اسلامی است.
گروهها: نهضت آزادی، جبهه ملی
چهرهها: محمد توسلی، احمد زیدآبادی، داوود هرمیداسباوند، لطفالله میثمی
استراتژی: تحریم انتخابات