▪️«صَدَاقة» که اسم فاعل آن «صَدیق» است به معنای «صِدقِ» در مودت (دوستی واقعی و روراست) است (برخلاف زبان فارسی، که کلمه «صداقت» را بیشتر ناظر به خود راستگویی به کار میبرند تا دوستی) و مختص انسان میباشد: «فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ؛ وَ لا صَدِيقٍ حَمِيمٍ« (شعراء/۱۰۰- ۱۰۱) و گفتهاند «صدیق» آن دوستی است که صدقش ثابت شده و این صفت در او به تمامیت حاصل گردیده است.
▫️بدین ترتیب، کلمه «صداقت» در زبان عربی به مفاهیمی مانند محبت و خُلّت نزدیک است؛ و در تفاوتش با دو واژه مذکور گفتهاند «صداقت» قوت در مودت و دوستی است و از «شیء صدق» [= چیز صُلب و محکم] گرفته شده؛ و از ابوعلی نقل شده که صداقت همراهی دلهاست در مودت، و از این رو، در مورد نسبت خدا با مومنان، تعبیر حبیب مومنان به کار برده میشود؛ اما «صدیق مومنان» خیر؛ به تعبیر دیگر، صداقت همراهی دلها در مودت و دوستی است واز این رو اگر دو نفر در باطن خویش آن دوستیای که در ظاهر به هم ابراز میدارند حفظ کنند و ظاهر و باطنشان در دوستی یکی باشد به آنها «صدیق» همدیگر گویند؛ و به همین جهت است که با اینکه خداوند ولیّ مومن است به او صدیق مومن نمیگویند؛ اما «خُلَّت» اختصاص یافتن کسی برای خود، از باب تکریم وی است؛ از این رو، میگویند فلانی خلیل خداست؛ اما گفته نمیشود که خدا خلیلِ فلانی است
🔖جلسه ۹۲۹
http://yekaye.ir/an-nesa-4-4/
🔹أولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ
▪️به لحاظ تحلیل نحوی «أُولئِكَ» مبتداست و «هُم» میتواند ضمیر فصل باشد و «الصَّادِقُونَ» خبر برای «اولئک»؛ و میتواند مبتدای دوم باشد که «الصَّادِقُونَ» خبر آن باشد و کل این جمله دوم «هُمُ الصَّادِقُونَ» خبر برای «اولئک» (اعراب القرآن و بيانه، ج9، ص278 ) و تفاوت چندانی در معنا ندارد و در هر دو صورت چون حرف «ال» روی خبر نهایی (الصادقون) آمده جمله دلالت بر حصر دارد.
▪️اما جایگاه نحوی خود این جمله را نیز چندگونه میتوان تحلیل کرد که تفاوتهای ظریفی در معنا را موجب میشود:
🌴الف. خبر برای کلمه «المومنون»؛ که در این صورت:
🍃الف.۱. عبارت «الَّذِينَ آمَنُوا ...» صفت برای مومنون باشد (مجمع البیان، ج9، ص208 )؛ که ترجمهاش چنین میشود: «مؤمنانی که ایمان آوردند به ...، آنان هستند که راستگویاناند.»
🍃الف.۲. عبارت «الَّذِينَ آمَنُوا ...» خبر اول برای مومنون باشد و جمله فوق خبر دوم باشد؛ که ترجمهاش چنین میشود: «مؤمنان فقط کسانیاند که ایمان آوردند به ...؛ و مومنان فقط آنان هستند که راستگویاناند.»
🌴ب. این جمله، جمله مستأنفه باشد (که صرفا با ارجاع ضمیر «اولئک» به مومنون با جمله قبل مرتبط میشود) و لذا محلی از اعراب ندارد و فقط مضمون خبر قبل تاکید میکند؛ و فقط «الذین آمنوا ...» خبر برای «المومنون» باشد (الجدول فى اعراب القرآن، ج26، ص295 ؛ اعراب القرآن الكريم (دعاس و ...)، ج3، ص254 ) که متن حاضر بر این اساس ترجمه شد: «در حقیقت مؤمنان فقط کسانیاند که ایمان آوردند به ...؛ آنان هستند که راستگویاناند.»
@yekaye