.
1️⃣ «لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ»
در قيامت، هركس به فكر نجات خويش است و فرصت برای پرداختن به كار ديگران نيست.
📚تفسير نور، ج10، ص390
یعنی برای هرکس کار عظیم و درگیری مهمی هست که وی را از اینکه به حال و روز نزدیکانش توجهی داشته باشد باز میدارد و گرفتاری خودش چنان مشغولش میکند که وقت و فرصت و حال اضافهای ندارد که بخواهد به کس دیگری پبردازد.
📚التبيان فی تفسير القرآن، ج10، ص277 ؛ مجمع البيان، ج10، ص668
حال چرا از تعبیر «يُغْنِيهِ» (بینیازش میکند) برای این وضعیت استفاده کرد؟
🌴الف. فاعل «یغنی»، شأن باشد و ضمیر «ه» به «امرء» برگردد؛ یعنی این شأن او را از دیگران بینیاز میدارد؛ آنگاه:
🌿الف.۱. «یغنیه» در اینجا به معنای «یصرفه و یصده: وی را برمیگرداند و مانعش میشود» است؛ یعنی صرفا دلالت بر دلمشغولی شدید دارد و شواهدی بر این معنا در شعر عرب وجود دارد (ابن قتیبه، به نقل مفاتيح الغيب (للفخر الرازی)، ج31، ص62 ).
🌿الف.۲. «یغنیه» در همان معنای بینیاز کردن است؛ اما یک استعاره زیبا به کار رفته است، یعنی آن دلمشغولیاش به کار خویش تمام سینه وی را پر از همّ و غمّ کرده است و جایی برای غیر نگذاشته، شبیه ثروت و مال کثیری که تمام عرصه زندگی صاحبش را پر میکند (به نقل مفاتيح الغيب (للفخر الرازی)، ج31، ص62 ).
🌿الف.۳. «یغنیه» در همان معنای بینیاز کردن است؛ اما بهویژه اگر با توجه به آیات قبل مورد توجه قرار گیرد شاید به نکته لطیفی میخواهد اشاره کند: اگر توجه کنیم که نیازهای ما صرفا نیازهای مادی نیست متوجه میشویم عموم ما حتی وقتی که به کار نزدیکان و عزیزان خویش رسیدگی میکنیم و حاجت آنها را برآورده میسازیم، در حقیقت و باطن امر، داریم برای خود کاری میکنیم و یکی از نیاز درونی خود را اشباع میکنیم؛ ولی وقتی شأنی بیاید و همه نیازهای مرا اشباع کند، دیگر برای رسیدگی به دیگران هم اقدام نمیکنیم.
🌴ب. فاعل «یغنی»، «امرء» باشد و ضمیر «ه» به شأن برگردد؛ یعنی او فقط این شأن را بینیاز میکند. آنگاه:
🌿ب.۱. گویی آن شأن و کار، خودش یک نیازمندی است که وی با اهتمام بدان، به بینیاز کردن آن اقدام کرده است؛ یعنی او فقط نیاز این شأن را برآورده میکند و به رفع نیاز کس دیگری، ولو از نزدیکترین افراد به او باشند، ابدا کاری ندارد.
🌿ب.۲. ...
🌴ج. اگر قرائت دیگر این آیه «یعنیه» در نظر گرفته شود، آنگاه به نظر میرسد همین نکته که در (ب.۱) بیان شد به صورت صریح (یعنی بدون استعاره) مد نظر است؛ یعنی میخواهد بگوید وی فقط به این شأن عنایت دارد و به کس و چیز دیگری هیچ عنایت و توجهی ندارد.
🌴د. ...
@yekaye
#عبس_37