🔹ما كُنَّا مُنْزِلينَ « ▪️ما» در اینجا را عموما «ما»ی نافیه دانسته‌اند که بر همین اساس ترجمه شد؛ اما احتمالات دیگر هم مطرح است: ▪️یکی «ماء» زائده (زاید بودن به معنای این است که برخلاف مای نافیه و استفهامیه و موصوله و ...، معنای خاصی را بر جمله اضافه نمی‌کند) که به معنای «قد» می‌باشد؛ آنگاه یعنی «بر قومش لشکری از آسمان نازل نکردیم در حالی که حتما این کار را می‌کردیم»؛ ▪️دوم اینکه «ما»ی موصوله باشد و عطف به «جُند» شود؛ آنگاه یعنی: «از آسمان لشکری و نیز آنچه که [در خصوص اقوام گذشته] نازل‌کننده‌اش بودیم بر قوم او نازل نکردیم.» 📚 (التبيان في إعراب القرآن، ص320 ؛ تفسیر الصافی، ج4، ص252 ) ▪️به نظر می‌رسد به همین ترتیب، احتمال اینکه «ما» را «ما»ی استفهامیه بدانیم نیز منتفی نیست، که در این صورت باید در جمله قبل هم «ما» را استفهامیه گرفت که دال بر استعظام (بزرگ شمردن) و تعجب است، شبیه «ما القارعة»؛ آنگاه معنایش چنین می‌شود: «و بعد از او بر قومش چه لشکری از آسمان نازل کردیم و ما چه نازل‌کننده‌ای بودیم؟!» 🔸توضیح بیشتر هر یک از اینها در قسمت تدبر خواهد آمد. @yekaye