🔹ضاقَ
▪️ماده «ضیق» به معنای تنگنا و نقطه مقابل «سِعَه» و گشایش است.
📚(معجم المقاييس اللغة، ج3، ص383؛ التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج7، ص57)
▪️این کلمه به همین مناسبت در مورد فقر، بخل، غم و مانند اینها به کار میرود، چنانکه «وَ ضاقَ بِهِمْ ذَرْعاً» (هود/77) به معنای این است که به خاطر [حضور] آنان احساس عجز کرد، ویا «وَ لا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ» (نحل/127) اشاره به اندوهی است که گریبانگیر او شده بود .
📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص513-514)
▪️مصدر این ماده هم به صورت «ضَيق» و هم به صورت «ضِيق» آمده است. در تفاوت این دو گفتهاند که«ضَيق» در مورد سینه و مکان به کار میرود اما «ضِيق» در مورد بخل و تنگدستی. برخی هم تفاوت آنها را تفاوت مصدر و اسم دانستهاند.
📚(الفروق في اللغة، ص308)
▪️وقتی این ماده به باب تفعیل میرود متعدی میشود و به معنای «در مضیقه و تنگنا قرار دادن» است: «وَ لا تُضآرُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ» (طلاق/6)
📿ماده «ضیق» و مشتقات آن جمعا 13 بار در قرآن کریم به کار رفته است.
@Yekaye