🔹عَصيبٌ
▪️ماده «عصب» در اصل بر ربط چیزی به چیز دیگر به نحو طولی یا دورانی دلالت دارد؛ و از این ماده کلمه «عَصَب» معروف است که در زبان عربی نهتنها به آنچه امروزه اعصاب میگویند بلکه به رباطهای بین مفاصل هم گفته میشود.
▪️(معجم المقاييس اللغة، ج4، ص336)
▪️به کسی که با رباطهای حیوانی دست و پایش را ببندند «معصوب» گویند؛ و به همین مناسبت به هر امر شدید و سختی « عَصْب» گفته میشود و کلمه «عصیب» (وَ قالَ هذا يَوْمٌ عَصيبٌ؛ هود/77) به معنای «شدید» هم از همین تعبیر اخذ شده؛ که «عصیب» میتواند به معنای فاعل (روزی که شدت و سختی میآورد) یا مفعول (روزی که اطرافش سخت بسته شده) باشد
📚 (مفردات ألفاظ القرآن، ص568)
▫️و دیگران تاکید کردهاند که فقط برای شدتها و سختیهای شر و ناخوشایند به کار میرود؛ «یوم عصیب» یعنی روزی که گویی با شر و بدی بر مردم پیچیده؛ ویا اینکه بدیهایش به هم درپیچیده است. (مجمع البيان، ج5، ص277) و این مفهوم شدت بقدری در این کلمه پررنگ بوده که برخی معنای اصلی این ماده را همین «شدت و سختی» و نقطه مقابل «راحتی» و «نرمی» قلمداد نمودهاند.
📚(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج8، ص144)
▪️«عُصْبة» (ویا «عصابة» ) به جماعتی که به هم گره خورده و پشت و پناه هم باشند گفته میشود: «وَ نَحْنُ عُصْبَةٌ» (یوسف/8 و14) «إِنَّ الَّذينَ جاؤُ بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ» (نور/11) «إِنَّ مَفاتِحَهُ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّة» (قصص/76)
📚 (مفردات ألفاظ القرآن، ص568)
▫️برخی گفتهاند که این جماعت حداقل باید ده نفر به بالا باشد از این جهت که گویی به همدیگر مرتبط شدهاند 📚(معجم المقاييس اللغة، ج4، ص339) و نیز نقل شده که برای جماعتهای بین 10 تا 40 به کار میرود. 📚(كتاب العين، ج1، ص309) هرچند برخی تعیین عدد خاص برای این مفهوم را قابل مناقشه دانستهاند 📚(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج8، ص144)
📿ماده «عصب» در قرآن کریم 5 بار و فقط با همین دو اصطلاح «عصیب» و «عُصبة» به کار رفته است.
@Yekaye