🔹رُكْنٍ
درباره اینکه اصل ماده «رکن» بر چه چیزی دلالت میکند بین اهل لغت اختلاف است.
🔸در واقع، کلمه «رُکن» در دو معنا بسیار شیوع دارد: یکی رُکنِ ساختمان، به معنای اساس و پایهای که ساختمان به آن استوار است؛ و دیگری «رکنا الجبل: دو رکن کوه» که به دو طرف کوه گفته میشود.
📚(مجمع البيان، ج5، ص278)
▪️بدین ترتیب، برخی اصل معنای آن را «قوت» میدانند و رکن چیزی را به معنای آن سمتِ قویِ شیء میدانند؛ و فلانی به «رُکن شدید»ی پناه میبرد [آوي إِلى رُكْنٍ شَديدٍ؛ هود/80]، یعنی به چیزی که به او عزت میدهد و او را از گزند دیگران حفظ میکند؛ و «رَکَنَ الی» به معنای تکیه کردن و اعتماد کردن بر چیزی میباشد
📚(معجم المقاييس اللغة، ج2، ص430)
▪️اما برخی اصل معنای آن را «متمایل شدن به چیزی همراه با آرام گرفتن نزد آن چیز» میدانند و بر این باورند که «رُکنِ» هر چیزی، آن قسمت از آن چیز است که شیء به آن سکون مییابد [فَتَوَلَّى بِرُكْنِهِ وَ قالَ ساحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ؛ ذاریات/39] و کاربرد آن برای «قدرت» و «قوت» از باب لازمه شیء و کاربردی استعاری است.
📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص۳۶۵؛ التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج4، ص223)
▪️برخی بین این دو سخن چنین جمع کردهاند که «رکون» یعنی اعتماد و تکیه کردن به چیزی که ناشی از نوعی محبت و تمایل بدان چیز باشد
📚(مجمع البيان، ج،5، ص۳۰۵؛ المیزان، ج۱۱، ص۵۰)
چنانکه در موارد کاربرد این ماده به صورت فعل در قرآن، این نکته کاملا درست است: «وَ لا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذينَ ظَلَمُوا» (هود/113) «وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئاً قَليلاً» (اسراء/74)
▫️و شاهد بر این مدعا هم آن است که در تفاوت رکون و سکون گفتهاند که رکون به چیزی، سکون و آرام گرفتنی بدان چیز است که با محبت بدان و ساکت شدن در پیشگاه آن همراه باشد و نقطه مقابل آن «نفور» (نفرت) از آن چیز است؛ اما سکون در مقابل حرکت است و در غیر این معنا به صورت مجازی به کار میرود.
📚(الفروق في اللغة، ص306)
📿ماده «رکن» همین 4 مورد در قرآن کریم به کار رفته است.
@Yekaye