🔹ليالٍ ▪️از ماده «لیل» ظاهرا تنها همین کلمه «لیل» به معنای «شب» به کار رفته که نقطه مقابل «نهار: روز» است. 📚(معجم مقاييس اللغة، ج5، ص225) ▫️البته در زبان عربی دو کلمه هست: یکی «نهار» (از ابتدای طلوع خورشید تا غروب آن) که دقیقا نقطه مقابل شب (لیل) است؛ و دیگری «یوم» که اعم از «نهار» است و گاه به معنای کل شبانه‌روز هم به کار می‌رود 📚(التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج10، ص305) که در زبان فارسی، برای هردوی اینها کلمه «روز»‌ را به کار می‌بریم. البته باید گفت که اگرچه عموما در عربی «نهار» در مقابل «لیل» است؛ اما گاهی «یوم» در مقابل «لیل» هم به کار می‌رود: «سيرُوا فيها لَيالِيَ وَ أَيَّاماً آمِنينَ» (سبأ/18) یا «سَخَّرَها عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيالٍ وَ ثَمانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُوماً» (حاقة/7) ▪️برخی در معنای «لیل» سیاهی و ظلمت را دخیل دانسته‌اند و شاهد بر ادعای آنان تعابیری نظیر «لَيْلَةٌ لَيْلَاء» یا «لَيْلُهُمُ الْأَلْيَل» است که به معنای شب بشدت تاریک و ظلمانی می‌باشد. 📚(كتاب العين، ج8، ص363) ▫️کلمه «لیل» را مفرد در معنای جمع دانسته‌اند که مفرد آن «لیلة» (شبیه تمر و تمرة) و جمع آن «لیال» بوده که حرف «ی» به آخر آن اضافه شده و غالبا به صورت «لیالی» تعبیر می‌شود (شبیه اهل و اهالی) (صحاح، ج5، ص1815) (و جمع آن به صورت «لیائل» و «لیلات» هم وجود دارد که در قرآن نیامده است. 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص751) ▫️بدین ترتیب، چه‌بسا به جای اینکه بگوییم «لیل» کلمه جمع است که به صورت مفرد آمده، بهتر باشد که بگوییم 🔸«لیل» اسم جنس است، به معنای مطلق شب (اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهار، بقره/164؛ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهار، بقره/274؛ يَتْلُونَ آياتِ اللَّهِ آناءَ اللَّيْلِ، آل عمران/113؛ فَأَسْرِ بِعِبادي لَيْلاً، دخان/23)؛ 🔸ولی «لیلة» به معنای «یک شب» است (لَيْلَةُ الْقَدْر، قدر/1؛ وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثينَ لَيْلَة، اعراف/142؛ إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَة، دخان/3)، 🔸و «لیالی» به معنای «شبها» (ثَلاثَ لَيالٍ سَوِيًّا، مریم/10؛ وَ لَيالٍ عَشْرٍ، فجر/2). @Yekaye