🔹الْوَتْرِ
▪️ماده «وتر» در معانی بسیار متعدد به کار رفته که برخی از اینکه بتوانند آنها را به معنایی واحد برگردانند اظهار عجر کردهاند
(معجم المقاييس اللغة، ج6، ص83)
اما برخی معنای اصلی این ماده را همان «تفرد» (تنها بودن) در مقابل «جفت بودن» دانستهاند و کوشیدهاند تمامی معانی مختلف این ماده را به همین معنا برگردانند.
(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج13، ص21)
و ظاهرا این کار دست کم در مورد کاربردهای قرآنی این واژه ظاهرا قرین موفقیت است.
بر این اساس،
▪️ «وَتر» در عدد به معنای فرد و تک است: «وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ» (فجر/3)
«
▪️تتْرَى» بر وزن «فعلى» (ثُمَّ أَرْسَلْنا رُسُلَنا تَتْرا؛ مؤمنون/ 44) از «مُوَاتَرَة» به معنای متابعت است، یعنی یکی یکی در پی هم آمدن. اصل آن «وتری» بوده و واو به تاء ابدال شده است (شبیه تُراث که از «ورث» است، و معدودی هم که آن را از ماده «تری» و وزن «تَفعل» دانستهاند، با مخالفت بقیه مواجه شدهاند)؛ و الف آن در آیه هم بدل از تنوین است؛ در واقع تتریً بوده است
(مفردات ألفاظ القرآن، ص163-164 و 853؛ التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج13، ص23).
▪️در مورد آیه «وَ لَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمالَكُمْ» (محمد/ 35) برخی آن را از «وَتَرْتُهُ» به معنای «أصبته بمكروه: بدیای به وی رساندم» دانستهاند (مفردات ألفاظ القرآن، ص853) و بدین ترتیب، معنای آیه این است که کارهای شما را هرگز ضایع نخواهد کرد؛ اما کسانی که خواستهاند آن را به همان معنای «فرد» برگردانند گفتهاند این فعل به معنای «إفراد» و تک و تنها گذاشتن است .و «اعمالکم» هم بدل از ضمیر «کم» است یعنی لن یترکم و اعمالکم؛ یعنی شما و اعمالتان را تنها میگذارد؛ و معانیای مانند «ضایع و ناقص کردن» را برای این آیه نادرست می دانند
(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج13، ص23)
📿ماده «وتر» همین سه بار در قرآن کریم به کار رفته است.
📖اختلاف قرائت
▪️در اغلب قرائات سبع و نیز بسیاری از قرائات غیرمشهور (ابنعباس، حسن، اعمش، طلحه، ابورجاء، ابنوثاب و قتاده) به صورت «وَتر» قرائت شده است؛
▪️اما در دو قرائت از قرائات کوفی (حمزه و کسائی) به صورت «وِتر» قرائت شده است؛
▪️در قرائتی غیرمشهور (ابوعمرو) به صورت «وَتِر» هم قرائت شده است.
(مجمع البيان، ج10، ص731-732 ؛ البحر المحيط، ج10، ص469 )
@Yekaye