ادامه توضیح کلمه کلاله
✳️ معنای دوم ماده «کلل» کاربرد آن در معنای کُندی و ناتوانی (که کلمه «کلیل» در مورد شمشیر و زبان به کار میرود) و نقطه مقابل تیزی و شدت و حدت است؛ و
▪️ «کَلّ» به معنای عیال نیز از این جهت که باری بر دوش شخص است؛ و به معنای یتیم به همین جهت ناتوانی و ضعفاش چنین نامیده شده) (معجم المقاييس اللغة، ج5، ص121)
▪️و برخی این معنای دوم را «بار سنگینی که بر دوش شخصی گذاشته میشود» معرفی کرده، که از آثار آن خستگی و کُندی و ناتوانی است (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج10، ص104) «رَجُلَيْنِ أَحَدُهُما أَبْكَمُ لا يَقْدِرُ عَلى شَيْءٍ وَ هُوَ كَلٌّ عَلى مَوْلاهُ» (نحل/76)
▪️درباره کلمه «کلالة» و اینکه اصل آن و حتی معنایش دقیقاً چیست، بین اهل لغت اختلاف شدیدی است. آنچه محل اشتراک است این است که بر برخی از خویشاوندان اطلاق میگردد که ربطی به ارث و میراث دارند، آن را میراثبرهای کسی که فرزند و پدر و مادری بعد از خود برجای نگذاشته است، مردان میراثبر، عموزادههای میت دانستهاند (معجم المقاييس اللغة، ج5، ص121-122) و این اسم هم برای وارثانِ اینچنین و هم برای میتی که چنین وارثانی دارد، به کار رفته است. (مفردات ألفاظ القرآن، ص720)
▪️اگرچه اشاره شد که برخی «کلالة» را برگرفته از معنای «کُلّ» و احاطه دانستهاند؛ اما اغلب اهل لغت، آن را برگرفته از «کَلّ» و ناتوانی و کُندی معرفی کردهاند:
▫️از أبومسلم نقل شده که اصل «کلاله» از «کَلّ» به معنای خستگی و ناتوانی است گویی خویشاوندان بعد از شخص میراث وی را علیرغم میل و دلخواه می میخورند؛
▫️ و حتی از حسين بن علي مغربي نقل شده که اصل آن به معنای «آنچه انسان پشت سر خود برجای میگذارد» است برگرفته از «إکل» به معنای «پشت» و این تعبیر «پشت» تعبیری است که عرب برای اشاره به نسب و وراثت به کار میبرد (به نقل از مجمع البيان، ج3، ص28)
▫️برخی گفتهاند وجه تسمیهاش این است که این نَسَبی است که از لحوق مستقیم به شخص ناتوان است؛ و یا اینکه بالعرض به وی ملحق شده است؛ و
▫️حتی برخی گفتهاند بدین سبب چنین نامیده شده که شخص در خصوص جمعآوری اموالش زهد پیشه کند چرا که این را نه حتی برای فرزندان، بلکه برای خویشاوندان دور برجای می گذارد! (مفردات ألفاظ القرآن، ص720) چرا که تامین معاش طبقه اول وارثان جزء دغدغههای شخص هست، اما تامین معاش بقیه گویی باری زاید بر دوش اوست که بیهوده قبول آن را متحمل شده است. (التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج10، ص104)
▪️کلمه «کلالة» حالت مصدری دارد و برای مفرد و جمع و نیز برای مذکر و مونث یکسان و به همین صورت به کار میرود و میگویند «رجل كلالة و قوم كلالة و امرأة كلالة» (مجمع البيان، ج3، ص28)
📿ماده «کلل» و مشتقات آن 377 بار در قرآن کریم به کار رفته است.
@yekaye