.
1️⃣ 1) «إِذا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجًّا»
درباره مقصود از این لرزاندن، همگان گفتهاند که اشاره به زلزله قیامت است که خداوند آن را عظیم شمرده است: «إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيمٌ» (حج/1)؛ و اینجا نیز با افزودن مفعول مطلق «رَجّاً» بر این عظمت تاکید کرد. (الميزان، ج19، ص116)؛
آنگاه این زلزله شدید میتواند:
🍃الف. ناظر باشد به میراندن هر موجود زندهای که روی زمین است (ابن عباس و قتادة و مجاهد، به نقل از مجمع البيان، ج9، ص324) در واقع، بیان میکند که زمین چنان به جنبش درخواهد آمد که هرآنچه از کوهها و ساختمانها رویش هست را منهدم و [هر جنبندهای روی زمین را] نیست و نابود میکند. (تفسير كنز الدقائق، ج13، ص13)
🍃ب. چهبسا این تعبیر «رجّ» همان تعبیری باشد که برای غربال کردن هم به کار میرود؛ که در این صورت، مقصود آن تکانهای شدیدی است که مردگان را از درون زمین بیرون میاندازد (به نقل از مجمع البيان، ج9، ص324 ) که در این صورت مضمونش نزدیک میشود به آیاتی شبیه «إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها؛ وَ أَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقالَها» (زلزال/1-2)
🍃ج. شاید علاوه بر این، ناظر باشد به تحول عظیمی که در زمین و زمینهی وجودی انسانهای عالَم رخ میدهد که وارد مرحله جدیدی از عالَم میشوند. چیزی که چهبسا موید این معنا باشد این است که در قیامت، همه موجودات، نه فقط موجودات حاضر در دنیا، بلکه فرشتگان و ملکوتیان هم میمیرند؛ یعنی حتی کسانی که در عالم برزخ هم بسر میبرند میمیرند؛ و علیالقاعده مرگ در برزخ، با مرگ زمینی عادی و متعارفی که ما میشناسیم متفاوت است، زیرا همه برزخیان قبلا این مرگ را از سر گذراندهاند، و اکنون به حیات برزخی زندهاند، نه به حیات دنیوی.
🍃 د. ...
@yekaye